1. Yerlilerin Gözyaşları / Bartolomeo de las Casas

Amerikan yerlilerinin sömürgeleştirilmesi sürecine trajik bir tanıklık. 1512 yılında Yeni Dünya’ya atanan ilk papaz olan las Casas’ın kaleminden, “Kızılderililerin” nasıl yok edildiğini öğreniyorsunuz. Uygar Batılı Adam’ın, din kisvesi altında yaptığı akıl almaz işkenceleri günlüğüne not eden onurlu din adamı, ülkesi İspanya’da -hiç de şaşırtıcı olmayan biçimde- vatan haini ilan edilse de, dünya tarihinin ilk insan hakları aktivisti kabul ediliyor. (İmge Yayınları, Çeviri: Oktay Etiman)

2. Vatan Yahut Silistre / Namık Kemal

Kitap, ülkemizin sosyo kültürel gelişimine büyük katkısı olan Namık Kemal’in ilk tiyatro eseri anlamına gelmektedir. Yazarının Magosa’ya sürülmesine de neden olan Vatan Yahut Silistre, 1853 Kırım Harbi yıllarında, sevdiği adamın peşinde, kılık değiştirerek cepheye koşan bir kadının öyküsünü konu alır. Klasiklerin unutulmaya yüz tuttuğu bir dönemde, Cumhuriyet’i kuran kadroların fikir babalarından olan bir yazarı ve onun en önemli eserlerinden birini daha yakından tanımak için. (Nilüfer Yayıncılık)

3. Bitmeyen Deniz Gezmiş – Mücadelesi, İdamı, Ölümsüzlüğü / Mustafa Balbay

Mustafa Balbay’ın son kitabı, Türkiye’de yakın dönemlerin antiemperyalist mücadelesinin ölümsüz kahramanlarından Deniz Gezmiş’i konu alıyor. İdamının üzerinden 47 yıl geçmesine karşın halkın belleğinde yerini ilk günkü coşkuyla koruyan Gezmiş ve arkadaşlarının “Tam Bağımsız Türkiye!” sloganını merkezine aldığını söyleyen yazar, 68 ruhunu ve idam sehpasını kendisi devirerek ölümsüzlüğe ulaşan bir gençlik önderini yeniden selamlıyor. (Halk Kitabevi)

4. Köy Enstitülerinin Meclis Süreci / Mustafa Gazalcı

Adını ülkemizin eğitim tarihine altın harflerle yazdıran Köy Enstitüleri ve bu kurumların yarattığı aydın kuşağı pek çok eserde konu alınmıştı. Mustafa Gazalcı’nın son kitabı, konunun TBMM sürecini ele alırken, önemli bir işlevi de üstleniyor. Anadolu aydınlanmasının mihenk taşı olan ve yoksul köylere Cumhuriyet’in ışığını götüren çok önemli bir kurumun kuruluş ve özellikle de yok ediliş öyküsünü Meclis Tutanakları’ndan okumak, insanın içini burkuyor. (Bilgi Yayınevi)

5. Bir Şeftali Bin Şeftali / Samed Behrengi

Türkiye’de belli bir kuşağı en çok etkileyen yazarların başında yer alan Behrengi (Küçük Kara Balık, Püsküllü Deve, Keloğlan), çocuk fantastik bir eksene evrildiği bir dönemde yeniden keşfedilmeyi bekliyor. Yazarın en önemli eserlerinden olan Bir Şeftali Bin Şeftali, büyüyüp gelişme döneminde, geleceği ve etrafındaki çocuklarla ilgili hayaller kuran bir ağacın serüvenini konu almaktadır. Emeğin, dayanışmanın ve içsel yolculukların evrensel kitabı. (Can Yayınları)

NE DİNLEMELİ?

1. Uslu Şarkılar / Taci Uslu

Adını ilk olarak 80’lerin son çeyreğinde Grup Yorum içindeki çalışmalarıyla duyuran usta müzisyen Taci Uslu, 2015 yılında, ikinci albümü için çalışırken rahatsızlanmış ve ses tellerini kaybetmişti. Sanatçıya vefa albümü anlamına gelen Uslu Şarkılar’da Emin İgüs, Ezginin Günlüğü, Serdar Keskin, İlkay Akkaya gibi müzisyenler bir araya gelerek Taci Uslu’nun şarkılarını seslendiriyorlar. Eserde; Nâzım’dan Attila İlhan’a, Enver Gökçe’den Ahmed Arif’e, önemli şairlerimizin şiirleri de yer alıyor.

2. Giderler / Hüsnü Arkan

Türkiye’de 80 sonrası çağdaş müziğin en üretken isimlerinin başında yer alan Hüsnü Arkan, Ezginin Günlüğü topluluğundan ayrıldıktan sonra, birbirinden başarılı solo albümlere imza atmıştı. Sanatçının yeni dönemi için işaret fişeği yakan Giderler’in, yenilenen İstanbul seçimlerinin hemen arefesinde gündeme geldiğini hatırlatalım ve sözü Arkan’ın sözlerine bırakalım: “Burası Çiçek Çarşısı / Hükümetin tam karşısı / Alıp satanlar giderler / Beyler misafir, giderler!”

3. Beni Ben Yapan Şarkılar / Kıraç

Üretimlerini çoğunlukla dijital platformlarda sürdüren Tufan Kıraç’ın son çalışmaları, Beni Ben Yapan Şarkılar üst başlığına sahip bulunuyor. 70’lerin Anadolu Rock müziğinin günümüzdeki temsilcilerinden olan sanatçının Dönence, Hasretinle Yandı Gönlüm, Aynalar gibi nostaljik şarkılara getirdiği yeni yorum dikkat çekici. Ancak Kıraç’ın son performansında asıl dikkat çekici şarkıların Cem Karaca’dan geldiğini söyleyebiliriz: Zeyno, Tamirci Çırağı, Parka.

4. Karacoğlan & Pir Sultan Abdal / Ruhi Su

Bu incelemenin klasik albümünde, ölümsüz sanatçımız Ruhi Su’nun çalışmalarından birine yer veriyoruz. Asırlarca öteden gelen ve evrensel değere sahip halk türkülerimizi aydınlarla buluşturan Su’nun, iki büyük halk ozanını merkezine aldığı CD’sinde, sonraki dönemlerde yeni yorumlarla işittiğimiz türkülerin ilk derlemeleri de yer alıyor: Atladım Girdim Bağa, Ela Gözlerini Sevdiğim Dilber, Yüce Dağdan Bir Yel Eser, Şu Kanlı Zalimin Ettiği İşler, Sordum Sarı Çiğdeme…

5. Çocuklar İçin / Fazıl Say

Klasik müziğin dünyadaki önemli temsilcilerinden olan Fazıl Say, kimi zaman da ünlü şairlerimizin eserlerinden yola çıkarak çağdaş bestelere imza atıyor. Sanatçının son çalışması ise Ada Müzik etiketiyle, çocuklara yönelik eserleri kapsıyor. Ahmet Adnan Saygun, İlhan Baran, Muhiddin Dürrüoğlu ve Say’ın bestelerinden oluşan Çocuklar İçin, şık albüm tasarımıyla da dikkat çekiyor. Çocuklara boyama yapma fırsatı veren katalogun dışında, kapak çiziminin Kumru Say’a ait olduğunu hatırlatalım.

NE İZLEMELİ?

1. Bizim İçin Şampiyon / Ahmet Katıksız

Geçen yılın son günlerinde vizyona girmekle birlikte, 2019’un en çok izlenen üç yerli yapımından biri olan Bizim İçin Şampiyon, Türkiye’nin 90’lı yıllarından bir enstantane sunuyor. İstanbul’a bir jokey olmak için gelen Halis ve Bold Pilot’un öyküsü, yılgınlığın umuda evrimle sürecini başarılı oyuncu performanslarıyla bizlere ulaştırıyor. Başlıca rollerini Ekin Koç, Farah Zeynep Abdullah ve Erdem Akakçe gibi isimlerin paylaştığı filmin müzikleri Toygar Işıklı’ya ait.

2. Onun Filmi / Su Baloğlu, Merve Bozcu

Sınırlı sayıda kopyayla gösterime giren bir belgesel olan Onun Filmi, sinema alanında akademisyenliği seçen iki kadının; Merve ve Su’nun film çekim süreçlerini masaya yatırmakta. Ülkede kadın olmanın yanı sıra, kadın sinemacı olmanın zorluklarını yer yer ironik bir bakışla ele alan yapım, bir filmin nasıl yapılması gerektiği, sinema tekniğinin erkeklerin işi olup olmadığı, sette otorite kurmanın zorluğu gibi meselelere de kafa yoruyor.

3. Devlet Kuşu / Memduh Ün

DVD’si bulunan komedi klasiklerimizden olan Devlet Kuşu, Orhan Kemal’in aynı adlı eserinden uyarlanmıştır. Mahallenin aylak genci, en büyük arzusu günün birinde köfteci dükkânı açmak olan Mustafa’nın, semtte apartman dikmek isteyen işadamı Zülfikâr ile çatışmasını konu alan film; 70’li yılların dayanışma ruhunu, sınıfsal bir bakışla gözler önüne sermesi bakımından dikkat çekicidir. Devlet Kuşu, en çok da sinemamızın efsanelerinden olan Kemal Sunal’ın oyunuyla akılda kalmaktadır.

4. Oyuncak Hikâyesi / Josh Cooley

Bir dönemin çocuklarının gözde filmi olan Toy Story, dokuz yıl sonra gelen dördüncü filmiyle bizlere veda ediyor. Serinin diğer filmlerine benzer biçimde dostluk ve dayanışma duygularını öne çıkaran animasyon, Woody ve Buzz’ın dünyasına zoraki olarak eklenen Forky adlı bir oyuncağın ekseninde yaşanan olayları konu alıyor. Belli belirsiz bir tüketim kültürü eleştirisine de soyunan Oyuncak Hikâyesi’nin dördüncü serüveni, 1995 yılında başlayan yolculuğun son adımı anlamına geliyor.

5. Çernobil / Craig Mazin

Adından son dönemde çokça söz ettiren Çernobil, her biri yaklaşık 60 dakikalık 5 bölümden oluşan bir dizi anlamına geliyor. 1986 yılında, Ukrayna’daki Çernobil santralindeki nükleer patlamayı konu alan dizi, yanlı ve ABD merkezli bir bakışa sahip olmakla birlikte, oyuncu kadrosunun hatırına izleniyor: Jared Harris, Stellan Skarsgard, Paul Ritter. (Dizi vesilesiyle Çernobil’in bize hatırlattıklarını, radyasyon iddialarına çay içerek yanıt veren bakanları ve Kazım Koyuncu’muzu bir kez daha analım.)