2021 yılının, ekonomik krizlerin, adaletsizliklerin, eşitsizliklerin, güvencesizliklerin toplumsal yaşantımızda neden olduğu zararlara ve kayıplara ek olarak ve aynı zamanda bütün bu olumsuzlukların bir sonucu olarak, çevre bilimcilerin ısrarla dile getirdiği gibi iklim krizinin/iklim değişikliklerinin ekosistemde neden olduğu tahribatların ciddiyetini yakından fark etmemizi sağladığını söyleyebiliriz.

Toplumsal ve doğal ortamda karşılaştığımız tahribat, yönetim ve ekonomik krizlerle birlikte sürüklenmekte olduğumuz çaresizlik dayatmaları, çevresel/yaşamsal değerlerimize sahip çıkmamızı zorunlu kılıyor.

Bütün canlı ve cansız varlıkları, yenilenebilen ve yenilenemeyen kaynakları, iklimleri, atmosferi ve biyolojik yaşamı içeren çevre kavramı, ekonomik,  toplumsal, kültürel değerlerin, siyasi koşulların ve bunların karşılıklı etkileşiminin bir bütünü olarak, insanların ve diğer canlıların hayatlarını sürdürdükleri yaşam alanı olarak tarif ediliyor.

Ekosistem ise bu doğal ortamın parçalarından teşekkül ediyor.
Belirli bir ortamda yaşayan canlıların tümüne biyosenoz, bunların barındıkları ortama da biyotop denilirken her ikisi birlikte ekosistemi oluşturuyor. (Arthur G. Tansley)

Ekosistemde, kendi dengesini oluşturan ilişki ve etkileşim içinde bulunan her şey çevre kavramı içinde yer alıyor. * Albert Einstein’ın yaklaşımıyla “ben olmayan her şey, çevredir”.
Veya bizi biz yapan her şey çevredir.
 
ÇEVRE SORUNU/SORUNSALI

Bu nedenle çevre sorunu/sorunsalı, ekonomik, sosyal, kültürel değerleri, siyasal koşulları içeren toplumsal sorunlar ile çevresel/doğal, organik/inorganik  varlıkların birbirleriyle etkileşimi içinde bütünsel bir yaklaşımla ele alınması gerekiyor.  

Yaşam alanlarını oluşturan üç ana çevresel değer olan hava, su ve toprak kirlilikleri birbirleriyle bağlantılı olduğuna kuşku yok. Türlerin yok olması da çevrenin uğradığı tahribattan veya doğal dengenin bozulmasından bağımsız olmadığı tartışmadan uzak konular. 

Bu doğrultuda çevre kirliliği denilince, çevresel değerler üzerinde olumsuz etkileri olan, yaşamsal ve yapısal zararlara neden olan, bu değerlerin özelliklerini ve niteliklerini bozan müdahalelerin varlığı söz konusu olmaktadır.

Ekolojik dengenin seyrini/döngüsünü değiştiren, bilinçsizce kullanılan kimyasallar, neden olunan toz, gürültü, radyasyon, katı, sıvı, gaz haliyle her türlü kirlilik/uyumsuzluk, hava, su veya toprak ortamlarına, canlılara, doğal ortama etki ettiğine, onlara zarar verdiğine kuşku bulunmamaktadır.

O nedenle doğal ortamın kendini yenileme koşullarını ortadan kaldıran, zararlı sonuçlarını öngörmeden atılan adımlar, çevre sorunlarının ortaya çıkmasının ve yaşam alanlarımızın yaşanmaz hale gelmesinin başlıca nedenidir.
 
ÇEVRE SORUNU POLİTİKTİR 

Bütün bu öngörüsüz ve hesapsız adımların esas kaynağının insan faaliyetleri olduğu konusunda hemen bütün bilim çevreleri hemfikirler. Ve bu durumu toplumun sosyo-kültürel,  ekonomik ve siyasi yönetim yapısından bağımsız ele almak da mümkün değildir.

 
Eşitsiz yaşam koşullarının ve egemenlik ilişkilerinin bir sonucu olarak, paraya dönüştürülmek istenen bütün çevresel değerlerin, küçük bir azınlığı temsil eden çıkar çevrelerinin beklentilerine göre ele alındığı bir sır değil. Ama adaletsiz gelir ve servet dağılımı ile zora dayalı hesapsız bir üretim ve tüketim süreci hepimize ait olan bu çevresel değerleri tüketmek üzere.

Endüstri devriminden beri, artarak devam eden bu öngörüsüzlükler ve daha fazla güç ve para kazanma hedefleri;

atmosferdeki sera gazlarının miktarını artırdığı, sera etkisi ile dünya yüzeyinin ısınmasına ve iklim değişikliklerine neden olduğu;                                                

bir yandan fosil yakıtların enerji amaçlı (termik santralarda, araçlarda, ısıtma sistemlerinde vb) yakılmaya devam edilmesi, bir yandan da orman varlığı ve yeşil örtünün azalması gibi nedenlere bağlı olarak, sera gazı yoğunlaşmasının arttığı oranda tüm canlılar için yerkürede varlık/yokluk sorunu tartışılır hale geldi.
 
Bu nedenlerle çevre sorunu/sorunsalının ortaya çıkmasının, artarak devam etmesinin esas nedeni olan, birbirleriyle bağlantılı ve domino etkisiyle birbirini tetikleyen söz konusu insan faaliyetlerinin, egemenlik ilişkilerinin, neo-liberal üretim ve tüketim alışkanlıklarının sona erdirilmesi hayati bir öneme sahiptir.

Toplumcu, ekolojist ve bilimsel önlemlerin geliştirilmesinde yaşanacak gecikmeler, hepimizi, kuraklık/orman yangınları/deniz yükselmesi/şiddetli yağış/taşkınlar/seller/hortumlar…gibi canlı cansız her şeyi içine çeken çok daha yaygın ve hazin çevresel felaketlerin öykülerine konu yapacaktır.