Yıllık iznimizi kullandık. Epey bir enerji topladık. İzni, geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da eşimin doğup büyüdüğü Milas Güllük'te değerlendirdik. Günün programı, sabah deniz, ardından kahvaltı, kitap okuma şeklinde seyretti. Milas'a yakın yerleri gezmeyi bu yıl ihmal etmedim. Thales, Anaksimenes, Anaksimandros'un yaşadığı Miletos ve Bias'ın yaşadığı Priene'yi; Didim'deki Apollon Tapınağı'nı merak ediyordum. Oraları gezdim. Tatil dönüşü Datça Yarımadası'nda bulunan Knidos'a gitmeyi de ihmal etmedim.
MİLET'TE THALES BÜSTÜ BULAMADIK
Antik kent girişlerinde mitoloji kahramanları ve antik çağ filozoflarının büstlerinin de satıldığı hediyelik eşya dükkânları vardı. Miletos'ta Thales'in, Anaksimandros'un; Priene'de Bias'ın büst ya da heykelciğini sordum. Satıcılar bana, "Onlar da kim?" gibisinden baktılar. Felsefe ve bilimin Thales ve Anaksimandros'la başladığı kabul edilir. Bias, Yedi Bilgeler'in ilk dört sırasında yer alan biri. Miletos'ta Thales, Priene'de Bias heykelciği satmayı akıl edemiyorsak, kültür turizmi denilen şeyden haberimiz yok demektir. Bizim gezdiğimiz Miletos'un büyük bölümü Roma dönemi Miletos'u. Thales'in yaşadığı yerler toprak altından yeni çıkarılıyor. Daha önceki (yasal ve kaçak) kazılarda çıkarılan eserler yurt dışındaki müzelerde sergileniyor. Miletos Güney Agora Kuzey Kapısı örneğin, Berlin Müzesi'nde sergileniyor. 1896 yılında yapılan kazılarda ele geçen bazı eserler, Kuzey Kapısı'yla birlikte Sultan II. Abdülhamid’in emriyle Almanlara hediye edilmiş.
KNİDOS'TA DA HİKÂYE AYNI
Knidos'la ilgili durum daha da dokunaklı. Dünyanın en güzel heykeli unvanına sahip Knidos Afroditi'nin kopyalarını yurtdışındaki müzelerde görebiliyoruz. Bithynia Kralı Nikomedes'in, karşılığında kentin bütün gelirini ortaya koyup, Knidos'un borçlarını sildiği; Atinalı ünlü heykeltıraş Praksiteles’in beyaz sert mermerden yaptığı, dünyanın bu ilk çıplak kadın heykelinin akıbeti meçhul. 8 ton ağırlığındaki Knidos Aslanı heykeli 1855 yılında İngiliz Subay-Arkeolog Sir Charles Newton tarafından bir savaş gemisine yüklenip götürülmüş. Knidos Demeteri heykeli İngiltere’nin yolunu tutan bir başka eser.
VE BAŞKALARI...
Pergamon Athena Tapınağı Propylon girişi Berlin Müzesi'nde. Ksanthos'un ünlü Nereidler Anıtı, British Müzesi'nde. Truva Hazinelerinden MÖ 13. yüzyıla ait Agamemnon maskı Atina Milli Müzesi'nde. Truva hazinelerinin tamamına yakın diğer bölümü Rusya'da. Antakya Dionysos Mozaiği, Amerika Worcester Müzesi'nde. Aphrodisias İhtiyar Balıkçı Heykeli, Berlin Müzesi'nde. Üç Güzeller Mozaiği, Paris Louvre Müzesi'nde, vb., vb. Datça'dan bunları düşünerek ve de içim acıyarak döndüm.
