Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin ev sahibi olduğu etkinliğin açış konuşmasını, Alpay Mermer şirketinin Yönetim Kurulu Başkanı Melike Alpay yaparken Şengör ve Ortaylı ile yapılan söyleşi öncesinde yapay zeka ile yapılan ‘Stratonikeia Gladyatörleri’ adlı belgesel gösterildi. Doğa Koruma Uzmanı Itri Levent Erkol, Prof. Celal Celâl Şengör’ün daha önce “maden açılmasın diyenler zır cahildir” dediğini hatırlatarak, “peki madenciliğin Muğla’nın ormanlarına, sularına, tarımına ve insanına verdiği zararı gözardı etmek ne kadar bilimsel?” diye sordu.
‘MADEN AÇILMASIN DİYEN ZIR CAHİLDİR’
Geçtiğimiz yıl İstanbul Teknik Üniversitesi Ayazağa Kampüsünde ‘4 Aralık Dünya Madenciler Günü’ kapsamında düzenlenen panelde, “maden açılmasın diyen zır cahildir” sözleriyle tepki çeken Prof. Dr. Celal Şengör, madenlerin doğaya zarar verdiğini savunmuştu.
‘BU GİRİŞİM AHMAKLIKTIR’
Her fırsatta zeytinciliği destekleyen açıklamalarda bulunan tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı ise üç yıl önce zeytinliklerin madenciliğe açılmasıyla ilgili tartışmalar sürerken katıldığı bir televizyon programında, bu girişimin ahmaklık olduğunu savunmuştu.
‘MADENCİLER KOLAY KAZANÇ PEŞİNDE’
Zeytin üretiminin gittikçe azaldığına ve zeytinliklerin tehdit altında olduğuna işaret eden Ortaylı, “bunun aymazlığın ötesinde büyük bir ahmaklık olduğunu belirtmek gerekir” diyerek şunları dile getirmişti: “Bu her şeyden önce bir zihniyet meselesi de hiç bana ekonomik tasvir ler yapmaya kalkmayın. Şimdi bir de moda oldu madencilik. Türkiye’de böyle madenci diye bir tip var. Hayatlarını ve ilimlerini buna bağlayan mühendisler olmaktan çok, kolay kazanç peşinde koşan yatırımcılardır. Yani belirli bölgenin insanlarıdır. Kolay zengin olmanın yolu budur. Türkiye kömür madenleri bakımından zengin görünür ama beş para etmez. Yani bizim kömürümüz bu toplumun ısınmasına bile yaramaz. Tam anlamıyla büyük kirlilik yaratır bir enerji kaynağı olarak da derdimize şifa olmaz.”
‘TÜRKİYE’Yİ KURTARMAK İSTİYORSANIZ…’
Zeytinliklerin madenciliğe açılmasıyla ilgili tartışmaların sürdüğü o günlerde konuşan Prof. Dr. İlber Ortaylı, “Türkiye’yi kurtarmak istiyorsanız bu gibi şeylere karşı çıkacaksınız. Bunlar yanlış tasarruflardır” demişti.
ZEYTİNLİKLERİN MADENE KURBAN EDİLME TASARISI
Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın bu tespitleri yaptığı dönemde gündemde olan zeytinliklerin madenciliğe kurban edilmesi girişimleri, Muğla bölgesindeki kömürlü termik santrallerin kömür ihtiyacını karşılamayı da amaçlıyordu. Zeytin üreticileri başta olmak üzere kamuoyunun tepkileri üzerine Meclis gündeminde görüşülen düzenleme, 14 Aralık 2022’de geri çekilmişti.
MUĞLA İKİZKÖYLÜLER MECLİS’TE
Muğla Milas’taki Akbelen Ormanı’nın termik santral için kömür çıkarmak üzere yok edilmesine karşı direnen İkizköylüler, bölgedeki zeytinliklerin de kömüre kurban edilmemesi için Torba Yasa’ya eklenerek Meclis’ten geçirilmek istenen düzenlemenin görüşüldüğü Komisyona katılmış, TBMM önünde basın açıklaması yapmıştı.
ŞENGÖR VE ORTAYLI MADENCİLERİN ETKİNLİĞİNDE
Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin ev sahipliğinde dün düzenlenen ‘Stratonikeia Gladyatörleri’ adlı belgesel gösterimi ve söyleşinin konukları, Prof. Dr. Celal Şengör ve Prof. İlber Ortaylı oldu. Gazi Mustafa Kemal Atatürk Kültür Merkezi'nde gerçekleşen etkinliğin, bölgedeki maden şirketlerinin girişimiyle organize edilmesi dikkati çekti.
AÇILIŞTA MADEN PATRONU KONUŞTU
Maden şirketlerinin sponsorluğunda gerçekleşen etkinliğin açılışında konuşan Alpay Mermer şirketinin Yönetim Kurulu Başkanı ve MUTSO Meclis Başkan Yardımcısı Melike Alpay, Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras’ın her zaman kültürel mirasın korunması ve tanıtımında büyük bir vizyon ortaya koyduğunu belirterek, “Bu projeyi kendisine götürdüğümüzde hiç düşünmeden bize ‘evet’ dedi. Bize her zaman destek oldu. Bu sebeple katkı sağlayan herkese ayrıca teşekkürlerimi sunuyorum. Umarım bu programın gerçekleşmesi hepimize ilham verir” dedi.
MERMER KOMİTESİ SPONSOR OLDU
Stratonikeia Antik Kenti’ne destek veren EPOS7 Derneği Başkanı Arzu Sabancı’ya da teşekkür eden Alpay, etkinlik afişinde de yer alan Muğla Ticaret Odası Mermer Komitesi’ne mensup Demircioğlu Mermer, Kent Mermer, Egemar Taş ve Kurmersan firmaları ile temsilcisi olduğu Alpay Mermer’e teşekkür etti.
ESKİ AKP’Lİ SELÇUK ÖZDAĞ KONUŞMA YAPTI
Etkinlikte konuşan Eski AKP Genel Başkan Yardımcısı, günümüzde ise Gelecek Partisi Muğla Milletvekili olan Selçuk Özdağ, Muğla’nın Türkiye’de dört mevsimi yaşayan tek şehir olduğunu belirterek “Burası aynı zamanda tarihin, turizmin, tarımın ve madenin kenti ama bunları yaparken beraberce kalkınmanın yollarını araştırmamız gerekiyor” dedi.
BAŞKAN ARAS’TAN KÜLTÜREL MİRAS VURGUSU
Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras da Stratonikeia, Halikarnas, Knidos, Labran’da ve Letoon gibi antik kentlerin korunup tanıtılmasının önemine değinerek, “geçmişten aldığımız mirası yeterince ileri taşıyamadığımızı görüyoruz. Oysa tarihini bilmeyen toplumlar, geleceklerini inşa edemez” diye konuştu.
ORTAYLI: HELEN VE PERS KÜLTÜRLERİ KARİA’DA BİR ARAYA GELDİ
‘Stratonikeia Gladyatörleri’ belgeselinin ardından yapılan söyleşide, Türkiye’nin arkeolojik eserler açısından dünyanın en zengin coğrafyalarından biri olduğunu söyleyen Prof. Dr. İlber Ortaylı, “Karia bölgesi, Helen ve Pers kültürlerinin bir araya geldiği bir yer. Buranın tarihini anlamak için hem Yunan hem de İran kültürünü iyi bilmek gerekir” dedi.
ŞENGÖR: ‘YAPAY ZEKA TARİH ANLATIMINDA YENİ BİR DÖNEME İŞARET EDİYOR’
Prof. Dr. Celal Şengör ise “Stratonikeia’da yapılan kazılar ve buradan çıkan eserler, Anadolu’nun ne denli büyük bir kültürel mirasa sahip olduğunu bir kez daha ortaya koyuyor” diyerek yapay zeka ile yapılan belgeselin tarih anlatımında yeni bir döneme işaret ettiğini belirtti.
ERKOL’DAN TEPKİ: ‘MUĞLA’NIN YÜZDE 59’U MADENE RUHSATLI’
Stratonikeia Antik Kenti Kazı Başkanı Prof. Dr. Bilal Söğüt’ün de katıldığı etkinliğin ardından değerlendirmede bulunan Doğa Koruma Uzmanı Itri Levent Erkol, etkinliğin sponsorlarının mermer şirketleri olmasına dikkati çekerek, “Muğla’da yüzde 59’luk alan maden ruhsatlı. Stratonikeia ve çevresi de bu talandan nasibini aldı. Kömür çıkarma çalışmaları yüzünden kutsal yol ve nekropol yok edildi” dedi.
‘MADENCİLİKLE MÜCADELE NEREDE?’
“Madencilikle mücadele nerede?” diye Soran Erkol, “Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras, ‘Muğla tarım ve turizm kentidir’ diyor. Ancak belediye politikaları tam tersini gösteriyor. Yeni kurulan MUPA A.Ş’nin ilk etkinliklerinden biri, madencilerle yapılan ‘mermer sorunları’ toplantısıydı” diye konuştu.
‘MADENCİLİĞİN ZARARLARINI GÖZARDI ETMEK NE KADAR BİLİMSEL?’
Etkinliğin konuklarından Celâl Şengör’ün daha “önce maden açılmasın diyenler zır cahildir” dediğini hatırlatan Erkol, “Peki, madenciliğin Muğla’nın ormanlarına, sularına, tarımına ve insanına verdiği zararı gözardı etmek ne kadar bilimsel?” diye sordu.
‘ORMANLAR YOK EDİLİYOR, TOPRAK BOZULUYOR’
Madenciliğin getirdiği yıkımları da sıralayan Erkol, “ormanlar yok ediliyor, toprak bozuluyor, erozyon hızlanıyor, tarım alanları zarar görüyor, yeraltı suyu sistemi tahrip oluyor, patlatmalar heyelan ve çökme riskleri yaratıyor, geriye devasa, tehlikeli çukurlar kalıyor” dedi.
KÖMÜR KARASINA BULANAN KÜLTÜR MİRASI
Yatağan Termik Santralı’nin kömür sahası içinde kalan Stratonikeia Antik Kenti, geçmişte termik santral yüzünden boşaltılan Eskihisar köyünün bir parçasıydı. Binlerce yıl süren canlılığın ardından geriye boşaltılmış köyün hayaleti ve kurtarma kapılarının sürdüğü arkeolojik alanlar kaldı. Termik santrale kömür tedarik eden madenlerin ruhsat alanlarının yıllar içinde genişlemesinden en fazla Stratonikeia ile Lagina arasında kalan sitlerin etkilendiği ve etkilenmeye devam edeceği belirtiliyor. Yatağan bölgesinde önemli birer kültür miras alanı olan bu iki antik yerleşim yerinde arkeolojik çalışmalar devam ediyor.
UNESCO DÜNYA MİRASI ADAYI
Stratonikeia antik kenti aynı zamanda bir UNESCO dünya mirası adayı. Ancak kömür madenleri ve bu alanları birbirine bağlayan otoyol nedeniyle Stratonikeia antik kenti ve Lagina Hekate Kutsal Alanı arasındaki kutsal yol, bugün tamamıyla yok olmuş durumda. Mevcut sit sınırları içerisinde dahi ruhsatlandırılan kömür madenlerinin kültürel varlıkların bütüncül yaklaşımlarla korunmasına engel olduğu belirtilirken, kömür uğruna Anadolu’nun önemli kültürel peyzaj alanlarından biri kaybedildi.
