Antalya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, "Gelecek Tarımda" ve "Tarım Antalya'da" sloganları ile çiftçilere yönelik eğitimlerini aralıksız sürdürüyor. YouTube kanalı 'Antalya Tarım Online' üzerinden çiftçilere yönelik online eğitimlere bir yenisi daha eklendi. Dünyanın en büyük açık kaynak görsel tarım kütüphanesi olarak yayın yapan Antalya Tarım Online, çiftçileri bu kez Litchi yetiştiriciliği konusunda bilgilendirdi. Litchi nedir? Litchi nasıl yetiştirilir? Litchi özellikleri nelerdir? sorularına yanıt veren eğitim 31 sayfalık PDF notu ile desteklendi.
"MEYVELERİN KRALI" OLARAK BİLİNİYOR
Litchi Yetiştiriciliği başlığının detaylı olarak işlendiği eğitim, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünden Dr. Banu Dal tarafından verildi. Uzmanlarla Baş Başa başlıklı eğitimin 43. bölümünde bilgilerini paylaşan Dal, yetiştirildiği ülkelerde “meyvelerin kralı” olarak bilinen Litchi, lezzetli, aromalı bir meyve olan Litchi (Liçi) yetiştiriciliği hakkında çiftçileri bilgilendirdi. Dal, Litchi'nin Sapindaceae familyası içerisinde yenilebilir meyvesi olan türler arasında en çok tanınan ve sevilen türlerden biri olduğunu belirtti.
ÇİN HALK CUMHURİYETİ İLK SIRADA
Botanik olarak Litchi chinensis Sonn (Nephelium litchi Cambess) olarak adlandırılan litchinin, bölgesel olarak “lichi, lichee, laichi, leechee veya lychee” isimleriyle bilindiğini kaydeden Dal, "İspanyolca ve Portekizce’de “lechia” Fransızca’da” litchi”, Haiti dilinde “quenepe chinois”, Almanca’da “ litschi” olarak geçmektedir. Litchinin orjini güney Çin olarak kayıtlarda geçmektedir. Buradan Güneydoğu Asya'nın komşu bölgeleri ve açık deniz adaları boyunca yıllarca yayılmıştır. Dünyada üretimine bakıldığında; Çin ilk sırada yer alırken bunu Hindistan’ın takip ettiği görülmektedir" dedi.
GAZİPAŞA'DA HASAT DÖNEMİ
Litchi'nin ağaç, yaprak, meyve, çiçek dönemlerine değinen Dal, hasat dönemi hakkında da bilgiler verdi. Florida'da, çeşitlere göre değişmekle birlikte Mayıs ayı ortasından Temmuz ayı başına dek meyve verdiğini kaydeden Dal, Litchi'nin Antalya Gazipaşa koşullarında Temmuz-Ağustos aylarının hasat dönemi olduğuna dikkat çekti.
EN BÜYÜK DÜŞMAN: ŞİDDETLİ DON
Litchi'nin Subtropik iklimlere uygun bir bitki olduğunun altını çizen Dal, "Litchi yetiştiriciliği için yaklaşık 3-5 ay süren kurak, soğuk ama don görülmeyen bir kış dönemi, çiçeklenme döneminde ılık bahar iklimi, meyve büyümesi ve olgunlaşması sırasında sıcak ve nemli bir yaz iklimi, sonbaharda ise orta derecede sıcaklıklar oldukça uygundur. Şiddetli donların meydana geldiği alanlar litchi üretimi için uygun değildir" diye konuştu.
"KURUTULMUŞ MEYVE OLDUKÇA YAYGIN"
Toprak isteği, çoğaltım, sulama, budama başlıklarına da ışık tutan Dal, tüketim ve değerlendirme şeklinde önemli ifadelere değindi. Genellikle taze sofralık meyve olarak tüketilen Litchi'nin Çin’de kurutulmuş meyve olarak oldukça yaygın tüketildiğini kaydeden Dal, "Kurutulmuş meyve, konserve meyve veya dondurulmuş meyve, meyve suyu şeklinde tüketimiyle piyasada ürün deseni artırılmaktadır. Bu türün meyve salatalarında, tatlı ve pastalarda, et yemeklerinde kullanımı mevcuttur" şeklinde konuştu.
"KÖTÜ DRENE EDİLMİŞ TOPRAKTAN KAÇINILMALIDIR"
Litchi yetiştiriciliğinde "Bitki sağlığı ve mücadele" noktasında üreticilerin dikkat etmesi gereken detaylar hakkında bilgi veren Dal, "Ülkemizde litchi yetiştirilen alanlarda tespit edilen ve rapor edilmiş hastalık ve zararlı bulunmamaktadır. Mücadelede önceliğimiz koruyucu önlemlerdir. Üretim materyalleri sağlıklı bitkilerden alınmalıdır. Yeni dikimlerde hastalık ile bulaşık alanlardan kaçınılmalıdır. Kötü drene edilmiş topraklardan kaçınılmalıdır. Bitki gövde ve köklerinin yaralanması engellenmelidir. Yabancı otların kontrolü önerilmektedir. Analiz yaptırmadan rastgele gübre verilmemelidir."
ANTALYA VALİLİĞİ'NDEN ÖNCÜ HAREKET
Litchi yetiştiriciliğinin projelerde desteklendiğini ve öncü isimler arasında Antalya Valiliği'nin bulunduğunu vurgulayan Dal, şöyle devam etti: "Antalya Valiliği'nin desteğiyle Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM), İl Tarım Orman Müdürlüğü, ve Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nin ortaklaşa yürüttüğü proje çalışmasında litchi ülkemize getirilmiş ve Gazipaşa’ da mikroklima alanları temsil eden (Macar ve Yakacık lokasyonlarında), üretici bahçelerinde adaptasyon parselleri kurulmuştur."
PROJEDE ÇOKLU GERİ DÖNÜŞLER
Projenin geri dönüş aşamasında etkilerini de ele alan Dal, "Bitkilerde büyüme ve gelişme, meyveye yatma, ekolojik koşullardan etkilenme (soğuk, sıcak, tuz, rüzgar, kuraklık vb), fenolojik gözlemler (çiçeklenme zamanı ve çiçeklenmeden derime kadar geçen süre), morfolojik ölçümler (bitki boyu, gövde çapı, yaprak eni ve boyu), hasat zamanı tayini, pomolojik özelliklere ait ölçüm ve analizler (meyve ağırlığı, meyve eni, meyve boyu, suda çözünebilir kuru madde, asitlik), hasattan sonra meyvelerin raf ömrü süresi, pazarlama ve damak tadına uygunluk durumları belirlenmiştir" ifadelerini kullandı.
"GAZİPAŞA'DA SOĞUK ZARARI YOK"
Adaptasyon çalışmasında ‘Brewster’, ‘Emperor’ ve ‘Mauritus’ olmak üzere 3 çeşit kullanıldığını söyleyen Dal, açıklamalarını şu ifadelerle noktaladı: "Litchi ağaç ve meyvelerinde, yetiştirme süresince hastalık ve zararlılar açısından herhangi bir bulguya rastlanmamıştır. Litchi’de soğuk zararı (Gazipaşa) ile karşılaşılmamıştır. Meyvelerinin yola dayanıklı olduğu ve raf ömrünün uzun olduğu gözlenmiştir. Litchide ‘Mauritus ve Brewster’ çeşitlerinin tescil işlemleri tamamlanarak BATEM adına tescilleri alınmıştır."
