Çocuklar iyi beslenmeli ki dersleri rahat algılasın, beynin ihtiyacı enerjiyi toplayabilsin. Peki okullardaki çocuklar nasıl beslenmeli nelere dikkat etmeli, illa pahalı yiyecekler değil ama fastfood gibi, şekerli aşırı kalorili atıştırmalıklar gibi pek çok tehlike onların yanı başında duruyor.
Okullar açılmadan önce bir bilenden uzmanından tavsiye aldık. Beslenme ve Diyet Uzmanı Ferda Çakıroğlu okul çağında beslenmenin nasıl olması gerektiğini anlattı.
OKUL ÇAĞINDAKİ ÖĞRENCİLERİNİN BESLENMESİ
’’Açlığa en az dayanan çocuklardır. Büyüme çağında yiyeceklerin bol alınması gereklidir. Yoksa vücut kendi kendini yer’ diyor Hipokrat.
Okul çağındaki öğrenciler 7-17 yaş grubundalar. Bu yaş grubundaki bireylerin farklı ihtiyaçları vardır; Enerji, vitamin ve mineral gibi besin ögeleri büyüme ve gelişme döneminde önemlidir. Bu süreçler zihinsel gelişimi de içerir. Motor ve bilişsel yapıları ve sosyal davranışları etkilenir. Kültürel, sosyo ekonomik durum ve toplumun genel beslenme durumu sağlık düzeyini belirler.Konu ile ilgili bir çok araştırma yapılmaktadır. Kötü beslenme şartları, çevre koşulları, enfeksiyon ve malnütrisyon(kötü beslenme) ve zihinsel gelişim problemlerine neden olur. İşitme ve konuşma yetenekleri etkilenmektedir. Okul çocuklarında A, C ve D vitaminleri yetersizliğine bağlı problemler ve diş çürüğü sorunları yaygın olarak görülmekte.
GELİŞİM ÇAĞINDA OLDUKLARI İÇİN DAHA ÇOK RİSK GRUBUNDALAR
Bu yaş gruplarında beslenme örüntüsü önemli. Çocuklar gelişim çağında oldukları için risk grubundalar. Çocuklar besin seçiminde tek tip beslenmeye (sadece köfte veya sadece patates kızartması gibi) yönelebilirler. Bu yaş grubunda fast food tipi besinlere ilgi fazladır. Aile evde hazırlanmış besinlere onları küçük yaşta alıştırmalıdır ve özellikle sebze tüketiminde örnek olmaya çalışmalıdır. Kahvaltıya meyilsizlik olabilir. Okula zamanında yetişme kaygısı ilk derslerde dikkati azaltmaktadır. Ana öğünlerde abur cubur, şekerleme gibi iştahı kapatan besinlerin tüketimi takip edilmeli, fazlasına izin verilmemeli. Okul çağındaki çocuklara ödüllendirme ya da sevindirme amaçlı çikolata, gofret gibi besinler zamanlı zamansız verilmemeli. Bu hatayı hepimiz ebeveynler olarak zaman zaman yapıyoruz.
DİŞ SAĞLIĞINA DİKKAT
Özellikle diş sağlığı ve sağlıklı besin seçimi açısından dikkatle izlenmeli, bu nedenle çocuklar günün önemli bir bölümü okulda geçirdiklerinden beslenme saatlerinde beslenme çantalarında getirdikleri besinler ve kantinden aldıkları besinlere aileleri ile birlikte karar verilmeliler.
BESİN ALERJİSİ OLABİLİR
Evdeki beslenme öğünlerinde sevmedikleri yiyeceklere verdikleri tepki ölçülerek ve bazı besinler farklı hazırlanıp sunulabilir. Öğrencinin hangi besinlere karşı alerjisi olduğu ve özel beslenme durumları öğretmene bildirilmeli. İnek sütü, buğday, yumurta akı, çilek, balık, çikolata, yer fıstığı ve soya gibi besinler alerjik özelliktedir.
AİLENİN EKONOMİK GÜCÜ PROTEİN AĞIRLIKLI BESLENMEYE YETMEYEBİLİR
Ailenin ekonomik şartları et, süt, balık gibi besinleri alım gücü birlikte değerlendirilmelidir. Bazı çocuklarda genetik hastalıklar olabilir ve özel beslenmeleri gerekebilir. Kızlar arasında anemi yaygındır. Diabet, çölyak, laktoza interolans gibi özel beslenilmesi durumlar için mutlaka çocuk hekimi ve diyetisyen gözetiminde olmalıdır.
BESLENME ÖYKÜSÜ DE ALINMALIDIR
Çocuğun iştahsızlığı ve besine karşı davranış biçimi yakından değerlendirilmelidir. Normal gelişimi boy ve kilo açısından değerlendirilirken beslenme öyküsü de alınmalıdır. Adölesan çağındaki çocuklarda fiziksel görünüş önemlidir. Bu yaşlardaki çocuklarda bazı gıdaların aşırı tüketilmesi kilo alınmasına ve şişmanlamaya sebep olabilir.Ya da çok az yiyerek kilo almamaya çalışabilirler. İlerlemiş durumlarda yedikleri yiyecekeri çıkartmaya çalışabilirler(Anoreksia ve Blumia Nervoza). Ailenin yaşam biçimi, yeme alışkanlıkları ve fiziksel aktivite için ayırdıkları zaman çocuğun sonraki yaşlarında kilo problemi ve diğer sağlık sorunlarını da etkiler. Okulda geçirdikleri sürenin uzunluğuna ve fiziksel aktivitelerine göre günlük beslenme programı yapılmalıdır.
OKUL KANTİNLERİ DENETLENMELİ
Okul kantinlerinde satılan besinler Sağlık Bakanlığı, okul yönetimi, okul aile birliği ve Esnaf odaları denetimleri altındadır. Öğrenciler okulda oldukları süre içinde beslenme çantalarında getirdikleri yiyeceklerle besin ihtiyaçlarını karşılayabilirler.Kuru üzüm, leblebi karışımı, evde hazırlanmış ekmek arası peynir, domates veya ekmek arası fırında hazırlanmış mücver gibi bir sebzeli karışım ve bir meyve veya yoğurt veya ayran önerilebilir. Enerji verici karışımlar, barlar ve sütlü tatlılar önerilebilir. Çalışan anneler çocuklarına belki bu kadar zaman ayıramayabilirler. Akşamdan çocuğun isteğine göre birlikte bir sandviç hazırlanabilir. Gençler sağlıklı beslenme konusunda seminerler ve broşürler ile bilinçlendirilmelidir. Bu konuda öğretmenler, okul yönetimi ve aile ile birlikte gençleri yönlendirmelidir.
