İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde, Arnavutköy ile Kuruçeşme semtleri arasında bulunan ve Hallet Çambel’in Enstitü kurulması şartıyla 2004 yılında Boğaziçi Üniversitesi’ne bağışladığı Arnavutköy’deki yaklaşık 200 yıllık tarihi yalının satılacağı iddia edildi.
TARİHİ YALI SATIŞA MI ÇIKARILDI?
Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği Başkanı Serhat Şahin, restorasyonu tamamlanmış olmasına karşın ‘Halet Çambel ve Nail Çakırhan Arkeoloji ve Geleneksel Mimarlık Araştırma Enstitüsü’nün neden yapılmadığını sorgulayarak üniversite yönetiminin tarihi yalıyı satışa çıkaracağı iddiasını gündeme getirdi. Türkiye’nin yetiştirdiği değerli bilim insanlarından Arkeolog Prof. Dr. Halet Çambel’in (1916-2014) Boğaziçi Üniversitesi’ne bağışladığı İstanbul Arnavutköy’deki tarihi yalının satılacağı iddia edildi.
TÜRKİYE’NİN İLK AÇIK HAVA MÜZESİNİ KURDU
Antalya Körfez Gazetesi muhabiri Ertuğrul Gün'ün haberine göre günümüzde Osmaniye’ye bağlı olan Kadirli ilçesindeki geç Hitit yerleşimi Karatepe-Arslantaş Höyüğünde Türkiye’nin ilk açık hava müzesini kuran Çambel, Hitit dilinin çözülmesine önemli katkılarda bulundu.
KARATEPE’YE ADANMIŞ BİR ÖMÜR
Dilbilimci ve Arkeolog Helmuth Theodor Bossert’in bilimsel çalışmaları sırasında asistanlığını yapan Çambel, 1952’de geç dönem Hitit kalesi olan Karatepe’deki kazıların başkanlığını Bossert’ten devraldı. Türk arkeolojisinin gelişimine katkılar yapacak öğrenciler yetiştiren Halet Çambel, geleneksel mimariye yaptığı katkılardan dolayı uluslarası Ağa Han ödülüne layık görülen Nail Çakırhan’la evliydi. Çambel ve Çakırhan çifti, yaşamlarının büyük bölümünü Karatepe’de geçirdi.
TARİHİ YALIYI ÜNİVERSİTEYE BAĞIŞLADI
İstanbul Arnavutköy’deki tarihi yalısını arkeoloji ve geleneksel mimari alanlarında çalışmalar yürütecek bir enstitü kurulması şartıyla Boğaziçi Üniversitesi’ne bağışlayan Çambel, ölümünden önce restorasyon için hazırlanan projeleri görebilmişti.
8 DÖNÜMLÜK BAHÇE İÇİNDEKİ YALI
İstanbul Boğazı’ndaki yalıların erken örneklerinden biri olduğu belirtilen Kırmızı Yalının, 19. Yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edildiği sanılıyor. Yaklaşık 8 bin metrekarelik bir bahçe içerisinde yer alan yalının çevresinde erguvan, defne, sedir ve palmiye gibi türlerden oluşan 300’ün üzerinde ağacın bulunduğu belirtiliyor.
ARŞİVLERİNİ DE ÜNİVERSİTEYE BAĞIŞLADILAR
Halet Çambel-Nail Çakırhan çifti, ayrıca sahibi oldukları arkeoloji ve mimarlıkla ilgili kitap, dergi, resim, fotoğraf, belge ve yazışmalardan oluşan eşsiz bir arşivi de Boğaziçi Üniversitesi’ne bağışlamışlardı. Tarihi yalıda, Kalkınma Bakanlığı’nın desteğiyle Boğaziçi Üniversitesi tarafından restorasyon çalışması başlatıldı. Restorasyonun tamamlanmasının ardından Çambel ve Çakırhan çiftinin bağışladığı belgelerden oluşan arşivin Kırmızı Yalıya taşınması planlanıyordu.
ARAŞTIRMA MERKEZİNE DÖNÜŞTÜRÜLECEKTİ
Boğaziçi Üniversitesi’nin resmi web sitesi arşivinde yer alan konuyla ilgili bir haberde, “Prof. Dr. Halet Çambel'in Boğaziçi Üniversitesi'ne bağışladığı Arnavutköy'deki tarihi 'Kırmızı Yalı', Boğaziçi Üniversitesi tarafından ‘Halet Çambel ve Nail Çakırhan Arkeoloji ve Geleneksel Mimarlık Araştırmaları Merkezi’ne dönüştürülecek” bilgisine yer veriliyor.
ÖZELLİKLERİNİN KORUNMASI HEDEFLENDİ
B.Ü Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı tarafından paylaşılan haberde, “yapı içerisinde çok fazla müdahaleye gidilmeden, gerekli konservasyon çalışmalarını yaparak yapının karakterini, yaşanmışlığını, malzeme ve teknik özelliklerinin korunmasını hedefleniyor” deniliyor.
‘ÇOK ÖNEMLİ BİR KAZANIM’
Ayrıca 18 Şubat 2013 tarihli gazetelerde de yer bulan bir başka haberde ise Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Gülay Barbarosoğlu ve yalının restorasyonunda çalışan proje ekibinin katılımıyla düzenlenen bir toplantıda, restorasyon için hazırlanan röleve çizimlerinin Prof. Dr. Halet Çambel'e sunulduğu bilgisine yer verilerek, “Rektör Gülay Barbarosoğlu, Halet Çambel Yalısı'nın restorasyon sürecinden sonra bir araştırma merkezi ve arşiv olarak bilim ve kültür dünyasına yeniden kazandırılacak olmasının çok önemli bir kazanım olduğuna dikkat çekti” ifadelerine yer veriliyor.
KAYYUM SÜRECİ VE YALI SATILACAK İDDİALARI
Boğaziçi Üniversitesi’ne 2021’de kayyum atanması sürecinin başlamasının üzerinden yaklaşık 5 yıllık bir süre geçti. Halet Çambel’in bağışladığı yalının restorasyonu tamamlanmasına rağmen söz konusu enstitünün bir türlü açılmaması, soru işaretleri ile birlikte ‘satılacak’ iddialarını da gündeme getirdi.
ŞAHİN: ‘BEŞ YILDIR NEDEN AÇILMIYOR?’
Mimari Restorasyon Kültür Varlıklarını Koruma Derneği Başkanı Serhat Şahin, konuyla ilgili yaptığı açıklamada Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Naci İnci’ye seslenerek, “Prof. Dr. Halet Çambel’in 2004 yılında Boğaziçi Üniversitesi’ne ‘Halet Çambel ve Nail Çakırhan Arkeoloji ve Geleneksel Mimarlık Araştırma Enstitüsü’ olması için Boğaziçi Üniversitesi’ne bağışladığı Arnavutköy’deki eşsiz yalısı restorasyonu bitmiş olmasına rağmen 5 yıldır neden açılmıyor Sayın rektörüm?” diye sordu.
‘YALI SATILACAK OLURSA YARGIYA BAŞVURACAĞIZ’
İki yıl önce yalının peyzaj düzenlemesi için yapılması planlanan ihalenin henüz yapılmadığını vurgulayan Şahin, bu gerekçenin enstitünün açılması için bir engel olmadığını savundu. Yapılan restorasyonun maliyetinin yüksek olduğu gerekçesiyle Boğaziçi Üniversitesi Vakfı kararı ile tarihi yalının satışının gündeme gelmesi durumunda yargı yoluna başvuracaklarının altını çizen Şahin, “Yalının üniversiteniz tarafından satılacağı konusunda bilgilerim var Sayın rektörüm” iddiasını gündeme getirerek, “Bununla ilgili resmi açıklama bekliyorum sizden” dedi.
TAPU KAYDINDA ENSTİTÜ OLARAK ŞERHİ VAR
Üniversite yönetimine tarihi bir hata yapmama çağrısında bulunan Şahin, “Halet Çambel tarafından tapudaki şerhi Enstitü işlevi olarak belirtilmiş durumda. Ayrıca Halet Çambel hocamızın üniversiteye bağışladığı değerli evrak ve belgelerindeki Sayıştay raporlarınca belirlenen eksiklikler ve söz konusu belgelerin müzayede firmalarınca satışa çıkarılıp satılması da başka bir hukuki takip süreci” ifadelerini kullandı.
KAYDA ALMA İŞLEMİNDE HATA YAPILDI
Halet Çambel’e ait 1376 adet taşınırın kayda alma işlemini yapan komisyonun nadir eserler konusunda uzman olmadıklarını, yapılan kaydın hatalı olduğunu ve yeni oluşturulan komisyonun da hatalı işlemi devam ettirdiğini de öne süren Dernek Başkanı Şahin, şunları dile getirdi:
KARATEPE KAZISI BELGELERİ HALA BASILMADI
“Bu eşsiz bağışların ve kurumumuzun düştüğü duruma bakın, Sayın Rektörüm. Yine Halet Çambel hocamızın bağışladığı ve hiçbir yerde yayınlanmamış Karatepe kazısına ait belgeler ile yapılacak kitabının Boğaziçi Üniversitesi tarafından hala basılmamış olması da ayrıca başka bir etik sorun. Tüm bu bilgilerin değerlendirilmesini üniversitede hocanın yanında bu çalışmaları sürdüren Prof. Dr. Aslı Özyar ve Prof. Dr. Ayşe Selçuk Esenbel’in de dikkatine sunuyorum.”
150 BİN BELGEDEN OLUŞAN ARŞİV
Adalet Ağaoğlu, Aptullah Kuran, Aziz Ogan, İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu, Leyla Erbil ve Melih Rauf Esenbel gibi isimlerin kişisel arşiv ve koleksiyonlarını da barındıran B.Ü Arşiv ve Dokümantasyon Merkezi kayıtlarına göre, merkez bünyesindeki Halet Çambel ve Nail Çakırhan arşivinde yaklaşık 150 bin belge, 40 bin fotoğraf, 10 bin resmi yazışma, 20 bin sayfa mektup, 8 bin kitap, 3 bin dergi ve 3 bin ayrı basım eser yer alıyor.
