Dünya Temiz Nefes Günü dolayısıyla Altınbaş Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Şevket Özkaya, hava kirliliğinin insan sağlığına yönelik ciddi tehditlerine dikkat çekti. Özkaya, hava kirliliğini “görünmez katil” olarak nitelendirerek, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, dünya nüfusunun yüzde 99'unun kılavuz sınırları aşan kirli havayı soluduğunu ve bunun her yıl 7,5 milyondan fazla kişinin ölümüne yol açtığını belirtti.
HAVA KİRLİLİĞİNİN CİDDİ SAĞLIK RİSKLERİ
Prof. Dr. Özkaya, her yıl 5 Ağustos'ta kutlanan Dünya Temiz Nefes Günü'nün, solunum sağlığının önemine dikkat çekmek ve hava kirliliğinin olumsuz etkileri hakkında farkındalık oluşturmak amacıyla gerçekleştirilen çeşitli etkinliklerle anıldığını vurguladı. WHO'nun son raporuna göre, dünya nüfusunun yüzde 90'ından fazlası kirli hava solumakta ve bu durum her yıl 7 milyon erken ölüme neden olmaktadır. Büyük şehirlerde endüstriyel faaliyetler ve araç trafiği nedeniyle yüksek seviyelerde zararlı partiküllere maruz kalmanın astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve akciğer kanseri gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açtığını ifade etti.
HAVA KİRLİLİĞİ ÖMRÜ 3-5 YIL KISALTIYOR
Türkiye'de yapılan araştırmalar, özellikle İstanbul ve Ankara gibi büyük şehirlerde hava kalitesinin sınır değerlerin üzerinde olduğunu ve büyük bir nüfusun sağlıksız hava şartlarında yaşadığını göstermektedir. Prof. Dr. Özkaya, hava kirliliğinin insan ömrünü ortalama 3-5 yıl kısalttığını belirterek, bu konuda halkı bilinçlendirmek için önemli bir gün olduğunu belirtti.
TEMİZ HAVA, SAĞLIK İÇİN KRİTİK
Prof. Dr. Özkaya, temiz havanın sağlık üzerindeki kritik önemine dikkat çekti. Günlük yaklaşık 20 bin kez nefes alıp verilen bir gün boyunca yaklaşık 10 bin litre hava solunduğunu ifade eden Özkaya, bu havanın sadece oksijen değil, aynı zamanda toz ve kirletici maddeler içerdiğini söyledi. Temiz hava solumanın sağlık için ne kadar hayati olduğunu vurguladı.
GÖRÜNMEZ KATİL: HAVA KİRLİLİĞ
Prof. Dr. Özkaya, hava kirliliğinin solunum, kardiyovasküler, nörolojik ve endokrinolojik hastalıkların patogenezinde rol oynayan küresel bir tehdit olduğunu belirtti. WHO’nun raporlarına göre, PM2.5 konsantrasyonundaki her 10 g/metreküplük artışın, yetişkinler arasındaki genel ölüm oranını yüzde 6 artırdığına dikkat çekti.
HAVA KİRLİLİĞİNİN SAĞLIK ÜZERİNDEKİ GENİŞ ETKİLERİ
Hava kirliliğinin sağlık üzerindeki geniş kapsamlı etkilerini açıklayan Özkaya, solunum yolu hastalıklarından kalp rahatsızlıklarına, nörolojik bozukluklardan metabolik sendrom ve diyabete kadar birçok ciddi sağlık sorununa yol açtığını söyledi. Ayrıca, hava kirliliğinin burun akıntısı, burun tıkanıklığı, laringospazm gibi üst hava yolu semptomları ve öksürük, nefes darlığı, hırıltı gibi alt solunum yolu semptomlarını artırdığını belirtti. Astım, KOAH, akciğer kanseri, konjestif kalp yetmezliği ve inme gibi sağlık sorunlarının hava kirliliğinin temel mortalite ve morbidite nedenleri arasında yer aldığını vurguladı.
HASTA BİNA SENDROMU VE ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLER
Prof. Dr. Özkaya, "Hasta Bina Sendromu" hakkında da bilgi verdi. Bu sendromun kapalı ofislerde veya evlerde yaşanan iç ortam hava kirliliğinden kaynaklandığını belirterek, semptomlar arasında baş ağrısı, göz, burun ve boğazda tahriş, kuru öksürük, baş dönmesi, konsantrasyon zorluğu ve yorgunluğun bulunduğunu ifade etti. Uzun süreli maruziyetin nörotoksinlerin kalıcı etkilerine yol açabileceğini ve bu sendromun özellikle kapalı ofis çalışanları arasında yaygın olduğunu söyledi.
Özkaya, kirli havanın çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerine de değindi. New England Journal of Medicine’de (2004) yayınlanan bir çalışmanın, hava kirliliğine maruz kalan çocukların akciğer kapasitelerinde belirgin düşüşler yaşadığını ortaya koyduğunu belirtti. Türkiye'de doğalgazın yaygınlaşmasına rağmen, özellikle kırsal bölgelerde kömür ve odun gibi yanıcı maddelerin kullanımı devam etmekte ve bu durum hem ev içi hem de dışı hava kirliliğine yol açmaktadır.
HAVA KALİTESİNİ İZLEYİN VE SAĞLIĞINIZI KORUYUN
Prof. Dr. Özkaya, hava kirliliği ölçümlerine göre yaşam planlaması yapmanın önemine dikkat çekti. Çin ve Hindistan örneklerini vererek, hava kirliliğinin yaşam süresini kısalttığını ve halk sağlığı üzerinde ciddi etkileri olduğunu belirtti. Ev içi ve dışı hava kalitesinin izlenmesinin önemine vurgu yaparak, “Ev içi ve dışı soluduğunuz hava kalitesini çocuklarınız, yaşlılarınız ve kendiniz için yakından takip edin ve bu farkındalık günü vesilesi ile hava kirliliği ölçümlerine göre hayatınızı planlayın” dedi.
