Sayıştay’ın Adana Büyükşehir Belediyesi’nde 2023 yılında yaptığı denetimlerin ardından hazırlanan denetim raporu geçtiğimiz ay yayımlandı. CHP’li Adana Büyükşehir Belediyesi’nin yaptığı ihaleleri inceleyen Sayıştay denetçileri, Kasım 2024 tarihli raporda belediyenin bazı yapım işlerinde proje hazırlanmadan ihaleye çıkıldığı bulgusuna da yer verdi.
‘İŞİN MAHİYETİ VE NEREDE YAPILACAĞI BELLİ DEĞİL’
Kamu İhale Kanunu gereği yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılamayacağı vurgulanan Sayıştay raporunda, “Büyükşehir Belediyesi tarafından ihalesi yapılan yapım işlerinin bazılarında ön, kesin veya uygulama projelerinden hiçbirinin tam olarak hazırlanmadan ve ihale dokümanında mahal listeleri ile işe ait sözleşme tasarısı ve eki belgelerde işin mahiyetinin ne olduğu ve nerede yapılacağı bilgilerine yer verilmeden ihaleye çıkıldığı görülmüştür” ifadelerine yer verildi.
‘ŞARTNAMEDE İŞİN KAPSAMIYLA İLGİLİ HERHANGİ BİR AÇIKLAMA YOK’
İhale konusu yapım işinin teknik ve malî özelliklerinin net olarak belirlenemediği durumlarda ön veya kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabileceği ancak her halükarda mutlaka yapım işi ihalesinin yapılabilmesi için projenin zorunluluk olduğunun altı çizilen Sayıştay raporunda, “İdari Şartnamenin ‘İhale konusu işe ilişkin bilgiler’ başlıklı 2’nci maddesinde yapılacak olan işe ilişkin çok genel bir bilgi bulunmakta olup işin kapsamıyla alakalı herhangi bir açıklama yapılmamaktadır” denildi.
İHALEDE İŞİN YAPILMA YERİ ‘ADANA İLİ’ OLARAK GÖSTERİLMİŞ
Sayıştay’ın söz konusu denetim bulgularından bazılarına da raporda yer verildi. Sayıştay raporunda, 2022/748248 ihale kayıt numaralı ‘Adana İl Sınırları İçerisinde Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İbadethanelerde Bakım, Onarım ve Tadilat Yapılması İşi’ne ait ihale dokümanında herhangi bir proje bulunmadığı, işin adı ve yapılma yerinin ise ‘Adana İli’ olarak gösterildiği kaydedilerek, “Bahse konu işlerin Adana il sınırları içerisinde nerede, hangi binada ve hangi proje kapsamında yapılacağına ilişkin bir bilgi verilmemiştir” ifadelerine yer verildi.
BELİRSİZ İHALE YÜZÜNDEN 30 TON YERİNE 6396 TON ASFALT YAPILDI
Bu uygulamanın ihale mevzuatına aykırı olduğu belirtilen Sayıştay raporunda, 2021 ve 2022 yıllarında yapılan yol yapımı, asfalt kaplama ve sanat yapılarıyla ilgili bazı yapım ihalelerinde yapılacak işe ait projelerin bulunmadığı vurgulanarak şöyle denildi: “Dolayısıyla bu işlere ait yaklaşık maliyet tahmini miktarlar baz alınarak gerçekçi olmayan bir şekilde hazırlanmaktadır. Nitekim Adana ili Kozan ve İmamoğlu İlçeleri Asfalt Kaplama Yapılması Yapım İşine ait yaklaşık maliyette ve Sözleşmede ‘Sıcak Karışım Kaplamalı Yollarda Asfalt Yapılması (Tip-1)’ iş kaleminden yapılması planlanan miktar 30 ton olarak öngörülmüşken, gerçekte yapılan yama miktarı (yeni birim fiyatla ödemesi yapılan Tip-2 yama dâhil) 6.396,88 ton olmuştur. Diğer bir ifadeyle yapılan miktar, yapılması planlan miktarın 213,2 katıdır.
‘YÜKLENİCİLER DE NASIL BİR YAPININ YAPILACAĞINI BİLMİYOR’
Bu durumun temel nedeni, yaptırılması planlanan iş miktarlarının herhangi bir ölçüme ve hesaplamaya dayanmaksızın, tamamıyla tahmine dayalı olarak belirlenmesidir. Bu denli büyük bir sapma, işe ilişkin ihale sürecini 4734 sayılı Kanunun ‘Temel İlkeler’ başlıklı 5’inci maddesinde sayılan ve idarece uygulanma zorunluluğu bulunan rekabet, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması, güvenirlik ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerine aykırı hale getirmektedir. Ayrıca ihale dokümanında proje bulunmadığı ve yapılacak olan yapım işinin niteliğine ilişkin bilgi verilmediği için, yapılacak olan ihale ile nasıl bir yapının yapılacağı ihale sürecinde isteklilerce bilinmemektedir.
BELEDİYENİN İHALELERİNDE NEREDE NE YAPILACAK BELİ DEĞİL
Diğer yandan mezkûr Kanunun hazırlanmasını emrettiği iş kapsamında yapılacak olan imalatların yerini ve miktarını gösteren mahal ve metraj listeleri bulunmadığı için, ihale kapsamında yer alan imalatların nereye yapılacağı da belli değildir. Projesiz bir şekilde ihaleye çıkılması ihale sürecini tamamen sakatladığı gibi Sözleşmenin uygulanması esnasında yapılacak denetimleri de imkânsız hale getirmektedir. Zira ihale ve sözleşmenin uygulanması sürecinde nereye (Adana’nın hangi bölgesi), neyin (yol, köprü, menfez, viyadük veya çeşme gibi) ve hangi şartlarda ve ebatlarda (proje yok) yapılacağı belli değildir.”
BELEDİYEDEN ‘SINIRLARIMIZ GENİŞLEDİ’ SAVUNMASI
Adana Büyükşehir Belediyesi’nin Sayıştay’ın bulgularına yönelik cevabında, “6360 sayılı yasa ile belediye sınırlarının genişlendiği, gelen taleplerin hızlı bir şekilde cevaplandırılmasının amaçlandığı ancak sürekli doğrudan temin yönteminin kullanılması yerine gelen taleplere göre imalat miktarlarının tahmini olarak belirlendiği ve bu tahmin üzerinden yaklaşık maliyet oluşturularak ihaleye çıkıldığı” belirtildi.
SAYIŞTAY: ‘TAHMİNİ RAKAMLAR ÜZERİNDEN İHALE MÜMKÜN DEĞİL’
Büyükşehir Belediyesi’nin yanıtı değerlendirilen Sayıştay raporunda, mevzuat hükümleri gereğince tahmini rakamlar üzerinden ihale yapılmasının mümkün olmadığını belirterek, “Bina yapım işlerinde uygulama projesi ile diğer yapım işlerinde ön veya kesin proje hazırlanarak yapılacak olan imalat miktarlarının belirlenmesi sağlanarak ihaleye çıkılması elzemdir. İdarece yapılan yapım işi ihalelerinin 4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen temel ilkelere uygun olarak yapılması ve işe ait sözleşmelerin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için, mevzuatında belirtilen projelerin zamanında hazırlanması gerekmektedir” denildi.
