Kültür ve Turizm Bakanlığı, ‘Geleceğe Miras’ projesi kapsamında özellikle turizm bölgelerindeki kültür varlıklarının restorasyonları için büyük ödenekler ayırdı. Anıtsal yapıların ayağa kaldırılması, ziyaretçi karşılama merkezleri ve çevre düzenlemelerini kapsayan projeler için milyarlarca lira ödeneğin ayrıldığı Antalya’da son iki yılda yapılan ihalelerdeki şaibe iddiaları TBMM’ne kadar taşındı. Bakanlık, Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün kentte yaptığı tüm ihalelerle ilgili inceleme başlatma kararı aldı. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan komisyonun Side, Phaselis, Aspendos, Olimpos ve Perge gibi ören yerlerinde yoğunlaşan ihaleleri mercek altına alacağı öğrenildi. Sayıştay’ın 2024 yılı denetimlerinde ise belirsizliklerle dolu ihalelerde ölçü, malzeme ve tasarım konularına yüklenici firma ile kontrol teşkilatının aralarında karar verdiği tespit edildi.
RESTORASYON İHALELERİNDE 2024 REKOR YILI OLDU
Antalya’nın Aspendos, Perge, Side, Olimpos, Phaselis ve Myra gibi ören yerlerinde son yıllarda ardı ardına yapılan restorasyon ve çevre düzenlemesi ihaleleri bu antik kentleri adeta şantiyeye dönüştürdü. Kültür ve Turizm Bakanlığı, turizmi 12 aya yaymak amacıyla turizm kentlerindeki ören yerlerinin bazılarında gece ziyareti de yapmayı amaçlıyor. Bu amaçla yapılan çalışmalar için milyarlarca lira ödenek ayıran Bakanlık, yalnızca 2024 yılında 311 restorasyon ihalesi yaparken bu sayının rekor olduğu belirtildi. Bu ihalelerin önemli kısmı ise Antalya’da yapıldı.
RESTORASYONLAR İÇİN ANTALYA’YA 5,5 MİLYAR ÖDENEK AYRILDI
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, 16 Mart 2024 tarihinde Olimpos ören yerinde yaptığı açıklamada, Türkiye’de arkeolojiyle ilgili son 60 yılda yapılanlara eş değer işi, gelecek 4 yılda tamamlamayı hedeflediklerini belirterek, “Antalya'yı merkeze alan Türk Arkeoloji tarihinin altın çağı ‘Geleceğe Miras’ projemiz kapsamında, arkeolojik çalışma sayısını, yıllık 720’ye yükselttik. Bu dünyada rekordur, şu anda dünyada bir yıl içinde en çok kazı ve kurtarma çalışması yapılan ülke Türkiye’dir. Bu sayıyı 2024 yılında 750’ye, 2026’ya kadar da yıllık 800’e çıkarmayı planlıyoruz. 2028 yılı sonuna kadar Antalya'daki arkeolojik alanlarımıza kazılar, restorasyon ve çevre düzenlemeleri için 5,5 milyar lira ödenek ayırdık” ifadelerini kullanmıştı.
ANTALYA’DAKİ İHALELERDE YOLSUZLUK VE ŞAİBE İDDİALARI
Ancak Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün onayladığı ihalelerle ilgili geçtiğimiz yıl çok sayıda şikâyet ve iddia ortaya atıldı. Savcılık başvurularının yanında iddiaların Meclis kürsüsünde ve bütçe görüşmelerinde dile getirilmesi gözleri Antalya’daki restorasyonlara çevirdi. İddiaların odağında restorasyon ihalelerinde yolsuzluk, usulsüzlük ve şaibeler yer alıyor.
CHP’Lİ KAYA İDDİALARI BÜTÇE GÖRÜŞMELERİNDE DİLE GETİRDİ
CHP Antalya Milletvekili Aykut Kaya, 22 Kasım 2024 tarihinde TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Toplantısında Antalya’daki restorasyon ihalelerindeki yolsuzluk iddialarını gündeme getirmişti. Kaya, Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün yaptığı ihalelerde maliyet cetveline uygun hareket edilmediğini öne sürerek, 700 TL birim fiyat üzerinden yapılması öngörülen işin yükleniciye 28 kat daha fazla bedel ile 19 bin 415 TL’ye verildiğini belirterek, “Rölöve ve Anıtlar (Müdürlüğü) bu kalem işi için 296 bin TL toplam harcama öngörürken, yüklenici aynı iş içiş 8 milyon 214 bin TL'lik bir harcama öngörmüş” ifadelerini kullanmıştı.
‘15-20 MİLYONA YAPILACAK İŞ NASIL 75 MİLYONA YAPILIYOR?’
Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün yaptığı bir başka ihalede 1 milyon 916 bin TL olarak öngörülen birim fiyatının yükleniciye 8 milyon TL’ye verildiği iddiasını gündeme getiren CHP’li Kaya, “Aradaki farka bakın ve sadece bu iki örnekte metrekare farkı arttıkça yüklenici firmanın kazancına bakın. Hak ediş raporunda da gözükecektir. 7 numaralı montaj işinde Kurul'un 4268 TL öngördüğü işi yüklenici 250 TL üzerinden yapmayı taahhüt etmiş. Yüklenici bu kalem iş fiyatı neden düşük fiyat vermiş, bu işi yapmayacağı için düşük vermiş. Birim fiyat teklif cetveli ile kamu adına 15- 20 milyon TL'ye yapılacak iş nasıl 75 milyon TL ile yapılıyor?” sorusunu yöneltmişti.
İHALELERLE İLGİLİ İDDİALAR SAVCILIĞA DA YANSIDI
Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün yaptığı ihaleler aynı dönemde Savcılığa yapılan suç duyuruları ile de şikâyet konusu olmuştu. İhaleye fesat karıştırma, adrese teslim ihale, görevi kötüye kullanma gibi suçlamaların odağındaki müdürlükte inceleme yapılması talep edilmişti. Suç duyurusunda, son iki yılda yapılan ihalelerde yüz milyonlarca liralık kamu zararının oluştuğu iddiasına yer veriliyor.
BAKAN ERSOY ‘ENDİŞE EDİLECEK BİR DURUM YOK’ DEMİŞTİ
Side’deki ihaleler üzerinden gündeme gelen iddialara yanıt veren Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, ilk incelemelere göre endişe edilecek bir durum olmadığını belirterek konuyla ilgili savcılık soruşturmasının devam ettiğini dile getirmişti.
GENEL MÜDÜRLÜK ANTALYA İÇİN İNCELEME KOMİSYONU OLUŞTURDU
Yolsuzluk ve şaibe iddialarının odağındaki Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün yaptığı ihaleler hakkında yeni bir inceleme başlatıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün, Antalya’daki ihaleleri incelemek üzere 5 ilden görevlendirilen uzmanlardan oluşan bir komisyon oluşturduğu öğrenildi. Genel Müdürlüğün 14 Mart 2025 tarihli yazısında, Ankara, Diyarbakır, Kayseri, Konya, Muğla rölöve müdürlükleri personeli arasından seçilen denetim komisyonunun Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nde inceleme yapması için görevlendirildiği belirtildi.
İDDİALARIN ARDINDAN DİKKAT ÇEKEN GÖREV DEĞİŞİKLİKLERİ
Edinilen bilgiye göre Antalya’daki restorasyon ihaleleriyle ilgili inceleme komisyonu kurulması, Aralık 2024’te alınan Bakanlık kararına dayanıyor. Bu kararın ardından Kültür Varlıkları Genel Müdür Yardımcısı Betül Kiminsu’nun görev yeri değiştirilerek 25 Ocak 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararnamesi ile Kütüphaneler ve Yayınlar Genel Müdür Yardımcılığı’na atandı. Aynı kararname ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcılığı’na ise Cennet Ceylan atandı.
RESTORASYONLARDAN SORUMLU BİRİMDE GÖREVDEN ALMA YAŞANDI
Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’ndeki ihalelerin incelenmesiyle ilgili yazıda, yeni atanan Genel Müdür Yardımcısı Cennet Ceylan’ın imzası bulunuyor. Öte yandan Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü bünyesinde görev yapan restorasyonlardan sorumlu üst düzey bir yöneticinin önceki gün bu görevinden alındığı öne sürüldü.
ANTALYA’DA YÜKLENİCİLERDEN ARAÇ TALEP EDİLDİ
Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün yaptığı ihalelerde yüklenici firmalardan ihale mevzuatına aykırı olarak ‘C Segment’ araçlar talep edildiği, kontroller için bu araçların kullanıldığı öne sürülüyor. Bakanlık tarafından oluşturulan teftiş heyetinin, ihalelere az sayıda firmanın katılması, tenzilatların düşük olması, davetli firmaların ortak hareket edip etmediği gibi konularda tüm ihaleleri mercek altına alması bekleniyor.
13 MİLYONA BİTECEK İŞ TASFİYE EDİLEREK 24 MİLYONA İHALE EDİLDİ
Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün kontrolündeki eski Merkez Bankası restorasyon işinin, Antalya Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı’nın 5 Nisan 2024 tarihli ‘tasfiye edilemez’ yazısına rağmen işin tasfiye edildiği ve yeniden ihaleye çıkıldığı belirtildi. Tasfiye edilen işin 8.8 milyona CHP’li eski bir milletvekiline ait olan Ankara merkezli bir firmaya ihale edildiği, yüzde 49’luk artışla biteceği öngörüldü. Ancak artışla birlikte yaklaşık 13 milyona bitecek işin Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü tarafından tahliye edilmesinin ardından 24 milyona yeniden başka bir firmaya ihale edildiği öne sürülürken söz konusu iddiaların da mercek altına alınacağı belirtiliyor.
AVAN PROJELERLE İHALEYE ÇIKILARAK KEŞİF ARTIŞI YAPILIYOR
Phaselis ve Olimpos antik kentlerini şantiyeye çeviren restorasyon, çevre düzeni ve ziyaretçi karşılama merkezi ihaleleri ile Side anıtsal çeşme ve Side Müzesi, Perge sütunlu cadde ve Aspendos’daki ihalelerde Antalya Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nün imzası bulunuyor. Avan projelerle kurula onaylatılarak çıkılan birçok ihalede keşif artışı yapıldığı ve bu yolla maliyetlerin yükseltildiği belirtiliyor.
İHALELERDEKİ ÖZENSİZLİK SAYIŞTAY BULGULARINA DA YANSIDI
Bakanlık bünyesindeki rölöve müdürlüklerindeki usulsüz ihale iddiaları yalnızca Antalya ile sınırlı değil. Sayıştay’ın 2024 yılı denetimlerinde elde edilen taslak bulgularda, rölöve ve anıtlar müdürlüklerinin yaptığı ihalelerde proje ve teknik şartnamelerin gereken özenle hazırlanmadığı ve detayların belirtilmediği tespit edildi. Sayıştay taslak raporunda, birçok imalatın sadece isminin yer aldığı ancak ölçü, malzeme ve tasarım konularının ihale dokümanında belirlenmediği, bu konudaki detaylara yüklenici ile kontrol teşkilatının aralarında yaptığı görüşmelerde karar verildiği tespitine yer verildi.
