24 Nisan 2024 tarihinde Türkiye’nin ilk nükleer güç santrali olarak bilinen Akkuyu NGS inşaat sahasında çıkan yangının ardından Akkuyu Nükleer Santrali yeniden gündeme oturdu. Projenin ilk açıklandığı günden bu yana olumlu-olumsuz eleştiriler devam ederken, yangının ardından Akkuyu Nükleer Güç Santrali kimin, kim işletiyor soruları da merak edildi.
Yangında yaralanan kimsenin olmadığı belirtildi. Akkuyu NGS’de kısa süreli bir panik yaşanmasının ardından projeye dair detaylar da araştırılmaya başlandı. Akkuyu Nükleer Güç Santrali kimin sorusuyla birlikte akıllarda soru işareti yaratan diğer detaylara da cevap verdik.
Akkuyu Nükleer Güç Santrali Kimin?
Türkiye’de yapımı henüz devam eden ilk nükleer enerji santrali, Akkuyu NGS’dir. Projenin ilk tohumları 1970’lerde atılmış olsa da hükümet 2000’li yıllara kadar kesin bir karara varmadı. 2004’te ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı reaktör kurulacağını ilan etti ve 2010 yılında Rusya ile Türkiye arasında Akkuyu sahasında nükleer santral yapım antlaşması imzalandı.
Antlaşmanın ardından Akkuyu Nükleer kimin, Rusya’nın mı Türkiye’nin mi soruları oldukça merak edildi. Türkiye ve Rusya ortakları arasında hangi firmaların olduğu da araştırılanlar arasında yer edindi.
2023 yılının sonlarına doğru Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar Akkuyu Nükleer Güç Santrali kimin sorusuna aşağıdaki cevabı vermiştir:
- ‘’Akkuyu Nükleer AŞ, Türkiye Cumhuriyeti’nin vergi mevzuatına, hukuk kurallarına göre çalışan bir şirket, Türk şirketi. O çerçevede çalışan, onun ötesinde hükümetler arası anlaşma kapsamında da bizlere her konuda hem iktisadi hem de güvenlik konularında fevkalade önemli haklarımızın olduğu ve tamamen Türkiye’nin kontrolünde yürüyen bir proje.’’
Akkuyu Nükleer Santrali kimin sorusunun sorulmasının ardında ise Akkuyu sahasının devletlerarası ikili anlaşmalar sonucunda Rus kamu şirketi Atomstroyexport’a bedelsiz teslim edilmesi yatmaktadır. Bu şirketin kendi finansal kaynaklarıyla Mersin’deki sahaya nükleer santral inşa ediyor olması soruların nedenidir.
NOT: Türkiye’deki birçok çevre davasının avukatı olan İsmail Hakkı Atal ise projenin yönetim kurulu üyelerinde Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı kimsenin olmadığını söylemiştir. Herhangi bir kaza durumunda ise tüm sorumluluğun Türkiye’de olduğuna dair ekleme yapmıştır. Tüm bu açıklamaları ise Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Rusya Federasyonu Hükümeti arasında Akkuyu NGS’nin işletimine dair anlaşmanın fıkralarına göre yapmıştır.
Akkuyu Nükleer Santrali Hangi Firmalar Var?
Akkuyu NGS’nin dünyanın en büyük nükleer inşaat sahası olduğu bilinmektedir. Tüm bu çalışmalar ise Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Nükleer Düzenleme Kurumu ve Türkiye Cumhuriyeti’nin diğer ilgili kurumları da iş birliği içinde yapılmaktadır. Rusya Federasyonu Hükümeti ile yapılan uluslararası anlaşma geçerlidir.
Akkuyu Nükleer Güç Santrali kimin sorusunun ardından projenin katılımcıları da merak edilmektedir. Liste aşağıdaki gibidir:
- Rosatom Devlet Kuruluşu
- REIN A.Ş (Yönetici Şirket)
- AKKUUYU NÜKLEER ANONİM ŞİRKETİ (Proje Şirketi, İşveren, Lisans Sahibi, Akkuyu NGS’nin sahibi ve işletmecisi)
- Atomenergoproekt A.Ş. (Akkuyu NGS Ana Tasarımcısı)
- TİTAN2 IC İÇTAŞ İNŞAAT ANONİM ŞİRKETİ (Mühendislik, İnşaat ve Montaj İşleri, Ekipman Tedariki vb. içi Ana Yüklenici)
- OKB Gidropress A.Ş. (Reaktör Tesisi Ana Tasarımcısı)
- Atomenergomash A.Ş (Komple Ekipman Tedarikçisi)
- Rusatom Servis A.Ş. (Bakım Onarım Entegratörü)
- RASU A.Ş. (Sistem Entegratörü, Otomatik Proses Kontrol Sistemlerinin Komple Tedarikçisi)
- TVEL A.Ş. (Nükleer Yakıt Tedarikçisi)
- ‘’Kurchatov Enstitüsü’’ Ulusal Araştırma Merkezi (NGS ve Reaktör Tesisi Bilimsel Danışmanı)
- Techsnabexport A.Ş. (Tüketilmiş Nükleer Yakıt ve Radyoaktif Atık Yönetimi Konusunda Satış Entegratörü)
- Concern Rosenergoatom A.Ş. Şubesi (İşveren Mühendis Hizmetlerinden Sorumlu)
- REIN Mühendislik A.Ş (Akkuyu NGS İnşaatı Kapsamında Mühendislik Hizmetleri Sağlayıcısı)
- NEPT A.Ş. (Fiziksel Koruma Sistemi İçin Yüklenici)
- CENGİZ İNŞAAT SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ (Açık Deniz Hidrolik Yapıları Yüklenicisi)
Akkuyu Nükleer Güç Santrali kimin sorusunda proje katılımcıları arasında hangi şirketlerin olduğu da araştırılıyor. Proje kapsamında hem Türkiye’ye hem de Rusya’ya ait şirketler bulunuyor.
Akkuyu Nükleer Santrali Kim İşletiyor?
Akkuyu Nükleer Güç Santrali kimin sorusuyla birlikte işletmesinin kimde olduğu da merak ediliyor. Akkuyu NGS proje şirketi %100 Rus sermayeli olsa da Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına tabi olan bir anonim şirketidir.
Akkuyu NGS projesinin inşaat sahasında %80’i Türk vatandaşından oluşan 25.000 kişi çalışmaktadır.
Akkuyu Nükleer Santrali Yüzde Kaçı Türkiye’nin?
Akkuyu Nükleer Güç Santrali kimin ve Türkiye’nin uluslararası ikili anlaşma kapsamında projenin yüzde kaçına sahip olduğu da merak konusu.
Akkuyu Nükleer Santrali’nin çoğunluk hissesi, %51’i her zaman Rusya Federasyonu’na ait olmak üzere anlaşma sağlanmıştır. Rusya Federasyonu Hükümeti ise %49 hisseyi dilediği takdirde Türkiye’deki yatırımcılara satabilecektir.
Akkuyu Nükleer Güç Santrali Nedir? Nerede?
Akkuyu Nükleer Güç Santrali kimin sorusunun ardından Akkuyu NGS’nin ne olduğu ve ne işe yarayacağı da vatandaşlar tarafından merak edilmektedir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, AK Parti TBMM Grup Toplantısı’nda yaptığı bir konuşmada proje hakkında şu sözleri söylemiştir:
- ‘’Akkuyu Nükleer Güç Santrali, yılın her günü, günün 24 saati çalışarak 4 bin 800 megavatlık kurulu gücüyle elektrik üretecektir. Bu tesis, tek başına ülkemizin ihtiyacının yüzde 10’unu karşılayacak elektrik üretimi gerçekleştirecektir. Bu projenin asıl stratejik boyutu, Türkiye’nin enerji ihtiyacını karşılamada kaynak çeşitlendirmesini sağlayacak olmasıdır.’’
Nükleer güç santralleri, termik santrallere kıyasla ortalama %20 daha ucuza elektrik üreten bir sistemdir. Sera gazı yapmayan NGS’ler, en temiz enerji kaynaklarından biri olarak kabul görmektedir.
Nükleer güç santrali çalışma prensibi ise temel olarak aşamalı enerji dönüşümüne dayanmaktadır. Nükleer yakıt atomları kurulan reaktörde parçalanarak termal enerji yaratmaktadır. Bu enerji ise inşaat sahasına kurulan buhar jeneratörlerinde suyu ısıtmak ve buhara dönüştürmek amacıyla kullanılmaktadır. Buharın ardından ısı enerjisi mekanik enerjiye dönüşür ve başka bir jeneratörde elektrik enerjisi ortaya çıkar.
Akkuyu NGS’de toplamda 4.800 MW kapasiteli 4 güç ünitesi yer almaktadır. Proje 60 yıl olarak tasarlansa da sürenin 20 yıl kadar uzatılması mümkündür.
Akkuyu NGS, Mersin’in Gülnar ilçesine bağlı olan Büyükeceli beldesi olan sahada inşa edilmektedir.
Akkuyu Nükleer Güç Santrali kimin ve proje detaylarıyla ilgili bilgilere yer verdik!
