Otizmden etkilenmiş çocukların konuşma özellikleri, dil gelişimleri, yaşıtları olan normal gelişim gösteren çocuklardan farklı tablolar çizmektedir. Konuşmaya başlama çok farklı yaşlarda gerçekleşir; ancak genellikle ilk sözcükleri 5 yaş civarında söylerler. Bazı otizmden etkilenmiş çocukların konuşmaya normal yaşıtlarıyla aynı zamanda başladıkları, ancak daha sonraları, bildikleri sözcükleri kullanmadıkları gözlenmiştir. Beş yaş sonrasında, otizmden etkilenmiş çocuk yeni sözcükler öğrenirler, isteklerini sözle ifade etmeye başlarlar, hatta bir iki sözcüklük cümleler kurabilirler. Bununla birlikte, otizmden etkilenmiş çocukların konuşmayı bir iletişim aracı olarak kullanmadıkları gözlenmektedir. Otizmden etkilenmiş çocukların konuşma problemlerinin başlıcaları aşağıdaki gibidir:

  1. Konuşulanları anlamada güçlük: Otizmden etkilenmiş çocuklarla yapılan çalışmalar, konuşulanı anlama kapasitelerinin oldukça sınırlı olduğunu göstermiştir. Anlama, yaşla birlikte artar; kendilerinden istenilenleri anlayabilir, ancak istekleri yerine getiremezler. Tek sözcükleri anlayabilirken, sözcükler soyutlaştıkça ve cümleler karmaşıklaştıkça anlamaları da güçleşir.
  2. Ekolali: Ekolali (yankılı konuşma), çocuğun duyduğu sözcükleri, cümleleri konuşmacının hemen arkasından veya daha sonra taklit etmesidir. Normalde çocuklar, konuşmaya, duydukları sözcükleri taklit etmeyle başlarlar. Ancak bu taklit dönemi, 2.5 yaş civarında sona erer. Otizmden etkilenmiş çocuklar da ilk sözcükleri, anlamlarına dikkat etmeden papağan gibi taklit ederek öğrenirler. Bazen sözcükleri, bazen de cümleleri olduğu gibi tekrar ederler. Sözcükleri, taklit ettikleri konuşmacının aksanı ve vurgulamalarıyla söylerler. Normal gelişim gösteren çocuklar bu dönemden sonra, taklit ettikleri sözcükleri uygun yerlerde kullanmaya başladıkları halde, otizmden etkilenmiş çocuklar bu dönemde oldukça uzun zaman kalır, öğrendikleri sözcükleri gerektiği zaman kullanmazlar.
  3. Gramer bozuklukları: Konuşabilen otizmden etkilenmiş çocuklarda gramer bozuklukları da yaygın olarak görülür. Cümlelerdeki fiil eklerini söylememek yaygındır. “Okula gidelim” yerine “okul git” demek ya da “yemekten sonra şeker ver” yerine “şeker, yemek yer” demek gibi gramer yanlışlıkları yaparlar. Çocuğun ilerleyen yaşıyla birlikte konuşma becerisi de arttıkça, gramer bozukluklarında bazı düzelmeler görülebilir.
  4. Zamirlerin yer değiştirmesi: Konuşmadaki en belirgin özelliklerden birisi de şahıs zamirlerinin yerlerinin değiştirilmesidir. Birinci tekil şahıs “ben” yerine, “sen” veya “o” kullanırlar. Özellikle “ben” zamirini kullanma çok az görülür (“Giderim” yerine “gider, gidersin” sözcüklerini kullanmak gibi).
  5. “Evet-hayır” sözcüklerini kullanmada güçlük: Otizmden etkilenmiş çocuklar yaşıtları gibi “hayır” sözcüğünü “evet” sözcüğünden önce öğrenirler. Otizmden etkilenmiş çocukların “evet” sözcüğünü öğrenmeleri genellikle 8-9, bazen de daha ileri yaşlarda olabilir.
Konuşma becerileri ne kadar gelişmiş olursa olsun, konuşmayı iletişim aracı olarak kullanmak istemezler, yalnızca zorda kaldıkları zaman veya bir isteklerini belirtmek için konuşurlar. Davranış Problemleri Otizmden etkilenmiş çocuklarda görülen problemli davranışlar, çocuğun bebeklik döneminden çıkmasıyla belirginleşir.
  1. Öfke nöbetleri ve bağırmalar: Bir çok otizmden etkilenmiş çocukta, öfke nöbetleri olarak adlandırılan, kendini yere atma, tekmeleme, tepinme, ısırma ve şiddetli ağlama gibi davranışlar sıklıkla görülür. Öfke nöbetleri 2-5 yaşları arasında belirginleşir.
  2. Çevresine zarar verici davranışlar: Evdeki duvar kağıtlarının ve koltukların yırtılması, etrafa su dökme gibi davranışlar olabilir.
  3. Kendine zarar verici davranışlar: Kendi saçlarını çekme, ellerini ısırma, yüzünü tırmalama ve kanatma gibi davranışlar bu gruba girmektedir.
  4. Tek tip vücut hareketleri: Kendi etrafında dönme, öne arkaya sallanma ve parmaklarıyla havada bir takım şekiller çizme gibi.
(Devam Edecek) Esenlikler Dilerim