Uzun bir tatil sonrası okul sezonu yepyeni heyecanlar ve koşuşturmalarla yeniden başladı. Özellikle okula başlayan minik yavrularımız için ilk haftalar son derece önemli çünkü okul, eğitim hayatı ve geleceğe dair ilk tohumlar bu haftalarda atılıyor. Geleceğimiz olan çocuklarımızın dengeli beslenmelerinin yanı sıra düzenli uyku ve dinlenme saatleri ve düzenli devam eden sportif aktivitelerinin olması yaşam konforları ve akademik başarıları açısından büyük önem taşıyor. Tüm yaşamlarını etkileyecek yeni bir yaşam bilincinin oluşturulması açısından da ayrıcalık taşıyan bu dönemde, öğretmenlerin ve ebeveynlerin görevleri büyük. Sağlıklı ve bilinçli bir toplumda yaşamak istiyorsak çocuklarımızı sağlıklı ve bilinçli yetiştirmek zorundayız. Sağlıklı yaşamın pek çok bileşeni olsa da en temel bileşeni doğru ve dengeli beslenmedir. İşte doğru ve dengeli beslenme konusunda dikkat etmemiz gerekenler; 1 ) Çocuğunuzun günlük beslenmesinde 4 besin grubunun tamamına yer verin, böylece olası besin öğesi -vitamin ve mineral- eksikliklerinden onu rahatlıkla koruyabilirsiniz. 2 ) Çocukların günlük beslenmesinde olması gereken 4 besin grubu;

  1. Grup: Süt, yoğurt, peynirden oluşur. Bu grup aynı zamanda çocukların sağlıklı gelişimlerini destekleyen yüksek protein, kalsiyum ve riboflavin gibi önemli vitamin ve mineralleri sağlar. Günlük 2 su bardağı süt kullanarak ve kahvaltıda mutlaka peynire yer vererek çocuklarınızın günlük kalsiyum ihtiyacını rahatlıkla karşılayabilirsiniz. Son yıllarda toplumumuzda laktoz intoleransı çok yaygın bir sağlık sorunu halini aldı ve çocuklarda da eskiye oranla daha sıklıkla görülüyor. Laktozlu ürünler tüketemeyen minikler için çeşitli firmaların ürettikleri manda ya da keçi ürünlerini tercih edebilirsiniz.
  1. Grup: Et, balık, tavuk, yumurta, kurubaklagiller, fındık, fıstık, cevizdir. Bu grup bize protein, B grubu vitaminleri, demir ve çinko gibi mineralleri sağlar. B grubu vitaminler sinir ve sindirim sistemimiz ile cilt sağlığımız için çok önemlidir. Bildiğiniz gibi demir kan yapıcı bir mineraldir ve çinko bağışıklık sistemimizi, tırnak ve saç sağlığımızı etkiler. Et, balık, tavuk, yumurta ve kuru baklagiller grubunda günlük alınması gereken miktar 2 porsiyondur. 1 porsiyon; 1 tabak kurubaklagil yemeği ya da et grubunda yarım tavuk göğüs kadar bir miktardır. Kurubaklagil konusunda şunu da eklemeden geçmeyelim; çocuklarınızın beslenmesine onlara fark ettirmeden ekleyeceğiniz kara fasulye ve siyah mercimekte, nohut, bakla, börülce, yeşil mercimek ve kuru fasulye gibi yüksek oranda protein ve demir içerirler, ayrıca bu yiyeceklerin bir artıları daha vardır o da süper besin olarak tanımlanmaları ve glisemiks indexlerinin düşük olmasıdır. Siyah mercimek ve kara fasulyeye ister sulu yemek isterseniz de soğuk salata olarak sofranızda yer verebilirsiniz. Bu grubun içeriğindeki demirin emilebilmesi için kırmızı kapya biberle pişirmenizi öneririm. Demir hususuna özellikle dikkatinizi çekmek isterim çünkü demir yetersizliği durumunda kan yapımı bozulur, dokulara yeterli oksijen taşınamaz, halsiz, yorgun, dikkati dağınık, sürekli hastalanan bir beden ve mutsuz bir tablo ortaya çıkar. Yapılan çalışmalarda demir yetersizliğinin çocukların okul başarısını olumsuz yönde etkilediği ortaya konmuştur.
  1. Grup : Sebze ve meyvelerdir. Tüm sebze ve meyvelerin bileşiminin çoğu sudur yani enerji ve protein gereksinimine katkıları daha azdır. Buna rağmen sebze ve meyveler, folik asit, beta karoten, E, C vitamini, kalsiyum, potasyum, demir, posa ve yüksek oranda antioksidan içerirler ve kolesterol içermezler. Antioksidan açısından zengin olmaları sebze ve meyveleri diğer besinlerden ayırır, antioksidanlar vücut için adeta süpürge gibidir. Kirli bir akvaryumda nasıl sağlıklı bir balık yaşamazsa antioksanlardan yoksun bir bedende de organlarımız sağlıklı olmakta güçlük çekerler. . Çocuklarımız her gün en az 5 orta boy büyükte meyve yemelidir. Çantasına koyacağınız 3 orta boy meyvenin yanı sıra öğle ve akşam yemeğine ekleyeceğiniz salata ve çiğ sebzelerle aynı oranda desteği sağlayabilirsiniz. Meyvelere gelince ağırlıklı olarak kavun, karpuz, incir, dut, üzüm, kuru meyveler ( elma, armut, erik hariç ) yerine daha az şekerli diğer meyveleri tercih edin. Meyve şekerinin fazlasının da sağlık sorunlarına neden olduğunu unutmayalım.
  2. Grup : Ekmek ve tahıllardan oluşur. Niasin ve tiamin gibi ağırlıklı olarak B grubu ( B12 hariç ) vitaminlerden zengindir. Bu gruptan günlük 3-5 porsiyon çocuklar için yeterlidir. Tahıl porsiyonu denildiğinde biz diyetisyenler J 1 dilim ekmek ( 25 g ), 1 kase çorba ya da 2-3 yemek kaşığı pilav ya da makarnayı kastediyoruz.
3 ) Kahvaltı günün en önemli öğünüdür. Çocuklarınızı kahvaltı yapmadan okula göndermemenizi öneririm. ‘ Yavrucaklar zaten çok erken bir saatte kalkmak zorunda kalıyorlar, kahvaltı yapmak istemiyorlar ‘ dediğinizi duyar gibiyim. Bu durumda şöyle bir çözüm yaratabilirsiniz; çocuklarınıza tam tahıllı sandviç ekmeği kullanarak sandviç hazırlayıp yanına süt koyabilirsiniz ve lütfen kan şekeri dengesi için uyanır uyanmaz 1 saat içinde tüketmiş olması gerektiğini hatırlatın ya da müsli, yulaf ezmesi, süt, biraz keten tohumu, taze meyve rendesi kullanarak evden çıkmadan hızlı hazır aynı zamanda sağlıklı bir kahvaltı yaptırabilirsiniz. Seçim sizin ama şunu unutmayalım, yapılan çalışmalarda kahvaltı yapan çocukların yapmayanlara oranla okul başarılarının daha yüksek olduğuna işaret ediliyor. 4 ) Çocuklarınızın sağlıklı içecekler tüketmesini sağlayın. Şekerli ve asitli içecekler, hazır meyve suları, enerji içecekleri , kremalı ve tatlandırıcılı ağır içecekler yerine süt, ayran, maden suları ve rooibos çayı gibi kafein ve tanen içermeyen dolayısıyla demir bağlamayan vücuttan kalsiyum attırmayan, bağışıklık sistemlerini destekleyen, obezite ve sağlık problemlerine neden olmayan içeceklere yönlendirin. En önemlisi sağlıklı, temiz ve daima alkali su içmesini sağlayın. Ph 7 üzeri suları tercih edin. 5 ) Sevgili öğretmenlerimiz de miniklerimizin hayatında çok önemli bir yere ve role sahip. Okulda geçirecekleri süre içinde evden sağlıklı besinler getirmeleri –ev yapımı kek, kurabiye, kuruyemiş vs.- yönündeki tavsiyeleri miniklerin doğru alışkanlıklar kazanmasına katkı sağlayacaktır. Şunu da unutmayalım, salt akademik başarının hedeflendiği ortamlarda anlamlı, doyumlu ve coşku dolu bir yaşam önemini yitiriyor. Oysaki bütünsel olarak yaşam başarısı; akademik başarıdan önce bedensel, zihinsel, ruhsal sağlıkla birlikte gelen huzur, mutluluk, neşe, öğrenme arzusu, gelişme isteği gibi önemli bileşenlerle gerçekleşebilir. Özellikle çocuklarımız söz konusu olduğunda öncelikli hedefimiz “yaşam başarısı” yönünde olmalı çünkü bedensel, zihinsel ve ruhsal olarak sağlıklı çocukların akademik açıdan başarılı olma ihtimalleri yüksektir. Diğer yandan akademik başarısı yüksek olmasına rağmen zihinsel ve ruhsal açıdan sıkışık, stres altında yaşayan çocuklarımızın bir süre sonra beden sağlığının ve dolayısıyla akademik başarısının olumsuz etkilenmesi ihtimali yükselecektir. Çocuklarınızla baş başa iyi vakit geçirip, olumlu duygusal paylaşımlarda bulunabileceğiniz zamanlar yaratmak, bunu bir ritüel haline getirerek düzenli devam ettirmek, onların ruhlarını besler. Doğru ve dengeli beslenme ortamlarına sahip oldukları halde ruhsal olarak besinsiz kalmış, sağlığını yitirmiş çocuklar son dönemde daha çok karşımıza çıkmakta. Her şeyi bırakıp, şimdi ‘ biz zamanı ‘ deyin ve birlikte dışarı çıkın. Hoplayın, atlayın, zıplayın, koşup yorulun, oyun oynayın, ona verebileceğiniz en güzel şey, onu seviyor olduğunuz gerçeğine uygun yaşamaktır. Sağlıklı bir bedenin ancak ve ancak sağlıklı bir ruh ve zihinle birlikte olabildiğini daima hatırlayın. Hepinize sağlık dolu, mutlu, huzurlu bir öğrenim yılı dilerim. Uzm. Dyt. Betül Ay YILMAZ www.betulayyilmaz.com