Bir zamanlar tonlarcasını ürettiğimiz safranda bugün 20 kiloya düştük. Altın değerindeki bitkide üretimin yeniden canlandırılması çabaları Isparta’nın Eğirdir ilçesine bağlı Sorkuncak köyünde olumlu sonuçlandı, mor çiçekler köylüye umut oldu Yusuf Yavuz Benzersiz kokusu ve etkili rengiyle dünyanın en sevilen bahartlarından biri olan safran, altın değerinde bir bitki. Safranbolu’ya adını veren soğanlı bir güz çiçeği olan bitki, bir zamanlar Baharat Yolu’nu kat ederek doğunun gizemli ürünlerini batıya taşıyan kervanların en değerli yükünü oluşturuyordu. Dünyada en çok İran, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerde yetiştirilen safran geçmişte Anadolu’nun en önemli ihraç ürünlerinden biriydi. Zamanla Safranbolu’da dar bir alana sıkışıp kalarak yok olma noktasına gelen bu değerli bitki son yıllarda yapılan çalışmalar sayesinde yeniden üretilmeye başlandı. Isparta’nın Eğirdir ilçesine bağlı Sorkuncak köylüleri geçtiğimiz yıl deneme üretimine başladıkları safrandan olumlu sonuçlar alınca güz yağmurlarıyla yüzünü gösteren mor çiçekler köylünün umudu oldu. Eğirdir ilçesine bağlı Sorkuncak köyünde geçtiğimiz yıl safran üretimine başlandı. Eğirdir Gölü’ne bakan yamaçlardaki tarlalarda deneme ekimi yapılan safran soğanları, güz yağmurlarıyla birlikte yüzleri güldüren sonuçlar vermeye başladı. Mor çiçekleriyle üreticinin umudu olan ve önümüzdeki günlerde ilk hasadı yapılması beklenen safran, Isparta’da gül, lavanta ve zambaktan sonra önemli bir bitkisel ürün olmaya aday. ÇİÇEK AÇTIĞINI GÖRMEK MUTLULUK VERİCİ Eğirdir Kaymakamlığı’nın öncülüğünde yapılan girişimlerin ardından Safranbolu’dan getirilerek Sorkuncak köyünde üretimi yapılan safranın öncelikle bu köyde yaygınlaştırılması amaçlanıyor. Eğirdir Kaymakamı Abdullah Akdaş, safran bitkisinin sanılanın aksine zahmetsiz yetiştirilen ve ekonomik getirisi yüksek bir ürün olduğunu belirterek, “Yaklaşık bir sene önce başladığımız çalışmaların sonuna gelmek üzereyiz. Safranbolu’dan getirdiğimiz tohumların çiçek açtığını görmek mutluluk verici” dedi. HASADIN ARDINDAN TARLALAR AÇILACAK Baharat olarak birçok sektörde alıcısı olan safranın, kanser tedavisinde de kullanıldığına işaret eden Kaymakam Akdaş, kendi ağırlığının 100 bin katı boyama özelliği bulunan bitkinin kimya başta olmak üzere çeşitli sektörlerde kullanıldığını belirterek, “Bugün görüyoruz ki safran, Eğirdir iklim ve toprak yapısına uygun bir bitki. Kardeşleme dediğimiz soğan çoğalması ortalama 3 ile 5 iken biz burada 7-8 kardeşleme sayısına ulaşarak bir sezonda diktiğimiz soğanın iki katı sonuç aldık. İnşallah yakın zamanda hasat yapıldıktan sonra yeni safran tarlaları açılması için çalışmalar yapacağız. İlçe ekonomisi için önemli bir sayfa açarak yeni bir alternatif tarım ürününün Eğirdir’e kazandırılacağını ümit ediyorum” diye konuştu. KİLOSU 20 İLE 50 BİN LİRA ARASINDA Gıda sektöründen sağlık, kozmetik, boya ve ilaç endüstrisine kadar birçok alanda kullanılan safrandan dekarda yaklaşık 850 gr ile 1250 gr arasında hasat elde edilebiliyor. Dünyanın en pahalı baharatı olarak bilinen safran, piyasa şartlarına göre kilosu 20 bin ile 50 bin TL arasında satılıyor. BİRÇOK ALANDA KULLANILIYOR Süsengiller ailesine mensup, bilimsel adı (Crocus sativus L.) olan safran türünün çiçeğinin ortasında bulunan stigmanın (tepeciğin) kurutulmasıyla elde edilen baharat, oldukça etkili bileşenlere sahip. Türk mutfağının klasik tatlılarından olan ve zenginlik göstergesi sayılan zerde, pirinç ve safranla yapılıyordu. Uyarıcı ve yatıştırıcı etkisinin yanında dokumacılıkta kökboyası olarak da kullanılan safran, turuncu ipliklerden dokunan halı, kilim ve kumaşlara da rengini vermiş. Safranla üretilen Türk lokumlarının ünü tüm dünyaya yayılmış. Anadolu’da binlerce yıldır kullanılan bir bitki olan safran, geçmişte Safranbolu dışında Tokat, Adana, İzmir, İstanbul ve Urfa’da yetiştirildiği belirtiliyor. İNGİLTERE’YE İHRAÇ EDİLİYORDU Usta tarihçi Halil İnalcık’ın editörlüğünde hazırlanan ‘Osmanlı Araştırmaları’ projesinin 2005 yılında yayınlanan 26. Bölümü safran bitkisine ayrılmıştı. Proje kapsamında Ömür Ceylan imzasıyla yayınlanan ‘Taşranın Altın Çiçeği Safran’ başlıklı araştırmada, 16 ve 18. yüzyıllarda Safranbolu’nun kırk civarındaki köyünde üretilen safranın, Bizans döneminde ise İzmir’de yetiştirildiği belirtiliyor. Yalnızca 1858 yılında İngiltere'ye satılan safran miktarının 9705 kilogram olduğu kaydedilen araştırmada, 1913 yılında üretimin 500 kilograma düştüğü bilgisi verilirken, Türkiye’nin günümüzdeki yıllık safran tüketiminin ise bir ton civarında olduğu vurgulanıyor. TÜRKİYE’DE 1000 KİLO TÜKETİLİYOR Bugün Safranbolu’da yalnızca iki köyde üretimi sürdürülen safrandan yalnızca 20-25 kilo civarında hasat elde edilebiliyor. Bu da Türkiye’nin ihtiyacını karşılamaktan çok uzak. Bavul ticareti ya da çeşitli yollarla ülkeye sokulan kalitesiz safranın yanında, bu ürünü pazarlama konusunda rakipsiz olan İspanya’dan gelen ambalajlı safranlar küçük kutularda yaklaşık 50 dolardan satılıyor. Türkiye’nin birçok bölgesinde yetişebilme potansiyeli bulunan altın değerindeki safran, Hititler’den Roma’ya, Selçuklu’dan Osmanlı’ya Anadolu’nun köklü kültür bitkilerinden biri olarak yeniden eski günlerine kavuşmayı bekliyor.